Μονεμβασιά: Εντός των τειχών
Απόδραση στη ρομαντική Καστροπολιτεία της Λακωνίας για ξεκούραση και περισυλλογή, στην ωραιότερη εποχή της.
Είναι μαγικό αυτό που μπορείς να νιώσεις μόλις περάσεις τη μεγάλη
πύλη του Κάστρου της Μονεμβασιάς. Ξαφνικά μπαίνεις μέσα σε μια απίθανη
χρονομηχανή! Ειδικά αν ταξιδεύεις εποχή χωρίς τουρίστες. Και χάνεσαι
στην ιστορία του τόπου.
Γιατί εδώ, λένε, είχαν καταφύγει αρχαίοι Σπαρτιάτες ευγενείς. Εδώ συνεχίστηκε η ιστορία τους και ζούσαν κάποτε οικογένειες ολόκληρες, που είχαν γνώση της καταγωγής τους για περισσότερα από χίλια χρόνια. Το Κάστρο άλλαξε κάμποσες φορές χέρια. Αλλοτε ήταν με το Βυζάντιο και άλλοτε με τους Ενετούς. Παρέμενε, όμως, πάντοτε πιστό στον αυτοκράτορα. Τον 15ο αιώνα μπορεί να έφτασε και τους 30.000 κατοίκους, με στόλο δικό του και μεγάλο πλούτο. Εδώ, άλλωστε, παρήγαν τον οίνο Μαλβαζία, διάσημο σε ολόκληρο τον τότε γνωστό κόσμο. Εναν αιώνα αργότερα όμως (1540), ήρθαν οι Τούρκοι και μετά πάλι οι Ενετοί και οι Τούρκοι και σιγά-σιγά η παρακμή. Οι ευγενείς αναζήτησαν αλλού καταφύγιο.
Και περνώντας κι άλλο τα χρόνια και οι αιώνες, στα μέσα της δεκαετίας του ’50 πια, οι κάτοικοι της Μονεμβασιάς ήταν πλέον λίγοι και φτωχοί. Τα δε σπίτια τους είχαν φτάσει να πωλούνται μόνο για τα οικοδομικά υλικά τους, κεραμίδια και πωρόλιθους.
«Από μια παραξενιά της τύχης παρέμειναν κάποιοι γηγενείς εκείνα τα χρόνια και μετά άρχισε η ανάπτυξη», λέει σήμερα ο Νεκτάριος, που γεννήθηκε, μεγάλωσε και κατοικεί στη Νέα Μονεμβασιά. «Κάπου στα τέλη του ’50 ήρθε στο Κάστρο ένας Ελβετός καθηγητής, αγόρασε ένα σπίτι, το ανακαίνισε και άρχισε να φιλοξενεί φίλους. Το ένα έφερε το άλλο και σήμερα οι αντικειμενικές αξίες των κτιρίων εντός των τειχών συναγωνίζονται της Σαντορίνης».
Λες από μια παραξενιά της τύχης να γεννήθηκε εδώ και ο Ρίτσος; Για να γράψει αυτήν τη συγκλονιστική στροφή της «Ρωμιοσύνης»;
Ετούτο το τοπίο είναι σκληρό σαν τη σιωπή,
σφίγγει στον κόρφο του τα πυρωμένα του λιθάρια,
σφίγγει στο φως τις ορφανές ελιές του και τα αμπέλια του,
σφίγγει τα δόντια. Δεν υπάρχει νερό. Μονάχα φως.
Ο δρόμος χάνεται στο φως κι ο ίσκιος της μάντρας είναι σίδερο.
Μαρμάρωσαν τα δέντρα, τα ποτάμια κι οι φωνές μες στον
ασβέστη του ήλιου.
Μπορεί ναι. Μπορεί και όχι. Αν μείνεις μέσα στο Κάστρο όμως για λίγες ημέρες, είναι βέβαιο ότι θα νιώσεις και τη σιωπή του, και το φως του.
Ολη η εμπορική κίνηση, άλλωστε, περιορίζεται στο μεγάλο καλντερίμι. Από εκεί και πέρα, έχεις μια ολόκληρη πέτρινη και καλά προφυλαγμένη πολιτεία για να χαθείς στα σοκάκια της. Αν ταξιδεύεις εποχή χωρίς τουρίστες, θα σου φανεί ότι αυτός ο τόπος κατοικείται μονάχα από γάτες!
Να ανέβεις έως την κορυφή -στο κάστρο του Κάστρου!- και να χαζέψεις τη θάλασσα, τα πανέμορφα πέτρινα σπίτια και τις εκκλησιές (που αριθμούν τις σαράντα περίπου) κι έπειτα να κατεβείς στην αδιαμόρφωτη ακόμα πλατεία της Παναγίας Χρυσαφίτισσας (με το ομώνυμο ολόλευκο εκκλησάκι της) και να σταθείς πίσω από τα τείχη. Να δεις τους γλάρους που παιχνιδίζουν στον αέρα, να αφουγκραστείς το κύμα που σκάει δυνατά στα βράχια, ακόμη κι όταν η θάλασσα είναι λάδι, να καθίσεις σιωπηλός, να διώξεις τις σκέψεις, να ηρεμήσεις. Σε τούτη την πλατεία βρίσκεται ο ξενώνας «Κελιά». Εδώ υπάρχει το δωμάτιο όπου γεννήθηκε ο Ρίτσος.
Το σπίτι όπου έζησε, όμως, είναι αλλού. Βρίσκεται στην αριστερή πλευρά της κεντρικής πύλης. Θα το αναγνωρίσεις αμέσως, αφού απέξω δεσπόζει η προτομή του να... αγναντεύει το πέλαγος.
Και είναι κι άλλα τα αξιοθέατα του Κάστρου. Τριγυρίζοντας πάνω-κάτω στα πέτρινα καλντερίμια, αξίζει να κοντοσταθείς και -αν είναι ανοιχτός- να επισκεφτείς το ναό του Ελκόμενου Χριστού, μια τρίκλιτη βασιλική με τρούλο θεμελιωμένη το 1697, αλλά και την Παναγία Μυρτιδιώτισσα ή Κρητικιά. Και την Αγία Σοφία, ασφαλώς, όταν τελειώσουν οι εργασίες συντήρησης και αποκατάστασης, που αυτή την εποχή την κρατούν κλειστή στο κοινό.
Κι έπειτα να συνεχίσεις την άσκοπη περιπλάνηση. Γιατί αυτή είναι η Μονεμβασιά και αυτό είναι το μεγαλύτερο δώρο που μπορεί να σου προσφέρει τούτος ο τόπος.
Γιατί εδώ, λένε, είχαν καταφύγει αρχαίοι Σπαρτιάτες ευγενείς. Εδώ συνεχίστηκε η ιστορία τους και ζούσαν κάποτε οικογένειες ολόκληρες, που είχαν γνώση της καταγωγής τους για περισσότερα από χίλια χρόνια. Το Κάστρο άλλαξε κάμποσες φορές χέρια. Αλλοτε ήταν με το Βυζάντιο και άλλοτε με τους Ενετούς. Παρέμενε, όμως, πάντοτε πιστό στον αυτοκράτορα. Τον 15ο αιώνα μπορεί να έφτασε και τους 30.000 κατοίκους, με στόλο δικό του και μεγάλο πλούτο. Εδώ, άλλωστε, παρήγαν τον οίνο Μαλβαζία, διάσημο σε ολόκληρο τον τότε γνωστό κόσμο. Εναν αιώνα αργότερα όμως (1540), ήρθαν οι Τούρκοι και μετά πάλι οι Ενετοί και οι Τούρκοι και σιγά-σιγά η παρακμή. Οι ευγενείς αναζήτησαν αλλού καταφύγιο.
Και περνώντας κι άλλο τα χρόνια και οι αιώνες, στα μέσα της δεκαετίας του ’50 πια, οι κάτοικοι της Μονεμβασιάς ήταν πλέον λίγοι και φτωχοί. Τα δε σπίτια τους είχαν φτάσει να πωλούνται μόνο για τα οικοδομικά υλικά τους, κεραμίδια και πωρόλιθους.
«Από μια παραξενιά της τύχης παρέμειναν κάποιοι γηγενείς εκείνα τα χρόνια και μετά άρχισε η ανάπτυξη», λέει σήμερα ο Νεκτάριος, που γεννήθηκε, μεγάλωσε και κατοικεί στη Νέα Μονεμβασιά. «Κάπου στα τέλη του ’50 ήρθε στο Κάστρο ένας Ελβετός καθηγητής, αγόρασε ένα σπίτι, το ανακαίνισε και άρχισε να φιλοξενεί φίλους. Το ένα έφερε το άλλο και σήμερα οι αντικειμενικές αξίες των κτιρίων εντός των τειχών συναγωνίζονται της Σαντορίνης».
Λες από μια παραξενιά της τύχης να γεννήθηκε εδώ και ο Ρίτσος; Για να γράψει αυτήν τη συγκλονιστική στροφή της «Ρωμιοσύνης»;
Ετούτο το τοπίο είναι σκληρό σαν τη σιωπή,
σφίγγει στον κόρφο του τα πυρωμένα του λιθάρια,
σφίγγει στο φως τις ορφανές ελιές του και τα αμπέλια του,
σφίγγει τα δόντια. Δεν υπάρχει νερό. Μονάχα φως.
Ο δρόμος χάνεται στο φως κι ο ίσκιος της μάντρας είναι σίδερο.
Μαρμάρωσαν τα δέντρα, τα ποτάμια κι οι φωνές μες στον
ασβέστη του ήλιου.
Μπορεί ναι. Μπορεί και όχι. Αν μείνεις μέσα στο Κάστρο όμως για λίγες ημέρες, είναι βέβαιο ότι θα νιώσεις και τη σιωπή του, και το φως του.
Ολη η εμπορική κίνηση, άλλωστε, περιορίζεται στο μεγάλο καλντερίμι. Από εκεί και πέρα, έχεις μια ολόκληρη πέτρινη και καλά προφυλαγμένη πολιτεία για να χαθείς στα σοκάκια της. Αν ταξιδεύεις εποχή χωρίς τουρίστες, θα σου φανεί ότι αυτός ο τόπος κατοικείται μονάχα από γάτες!
Να ανέβεις έως την κορυφή -στο κάστρο του Κάστρου!- και να χαζέψεις τη θάλασσα, τα πανέμορφα πέτρινα σπίτια και τις εκκλησιές (που αριθμούν τις σαράντα περίπου) κι έπειτα να κατεβείς στην αδιαμόρφωτη ακόμα πλατεία της Παναγίας Χρυσαφίτισσας (με το ομώνυμο ολόλευκο εκκλησάκι της) και να σταθείς πίσω από τα τείχη. Να δεις τους γλάρους που παιχνιδίζουν στον αέρα, να αφουγκραστείς το κύμα που σκάει δυνατά στα βράχια, ακόμη κι όταν η θάλασσα είναι λάδι, να καθίσεις σιωπηλός, να διώξεις τις σκέψεις, να ηρεμήσεις. Σε τούτη την πλατεία βρίσκεται ο ξενώνας «Κελιά». Εδώ υπάρχει το δωμάτιο όπου γεννήθηκε ο Ρίτσος.
Το σπίτι όπου έζησε, όμως, είναι αλλού. Βρίσκεται στην αριστερή πλευρά της κεντρικής πύλης. Θα το αναγνωρίσεις αμέσως, αφού απέξω δεσπόζει η προτομή του να... αγναντεύει το πέλαγος.
Και είναι κι άλλα τα αξιοθέατα του Κάστρου. Τριγυρίζοντας πάνω-κάτω στα πέτρινα καλντερίμια, αξίζει να κοντοσταθείς και -αν είναι ανοιχτός- να επισκεφτείς το ναό του Ελκόμενου Χριστού, μια τρίκλιτη βασιλική με τρούλο θεμελιωμένη το 1697, αλλά και την Παναγία Μυρτιδιώτισσα ή Κρητικιά. Και την Αγία Σοφία, ασφαλώς, όταν τελειώσουν οι εργασίες συντήρησης και αποκατάστασης, που αυτή την εποχή την κρατούν κλειστή στο κοινό.
Κι έπειτα να συνεχίσεις την άσκοπη περιπλάνηση. Γιατί αυτή είναι η Μονεμβασιά και αυτό είναι το μεγαλύτερο δώρο που μπορεί να σου προσφέρει τούτος ο τόπος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου