Λίγο πριν την τελική στροφή, ο Πύργος επισκευασμένος το 1867, που λειτούργησε σαν βιβλιοθήκη, ξεχωρίζει επιβλητικός. Δεκάδες κυπαρίσσια "φρουρούν" και προστατεύουν το συγκρότημα της Μονής σ' ένα ασυνήθιστο για την Βόρεια Ελλάδα τοπίο που θυμίζει νότο.
Bυζαντινοί περίπατοι
στη Μονή του Τιμίου Προδρόμου Σερρών
Αναδημοσίευση από την Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Σερρών
 |
| Το εσωτερικό του τείχους με τον Πύργο, που περιβάλλει την Μονή. |
 |
Δέκα χιλιόμετρα χωρίζουν τη Σερραϊκή πρωτεύουσα απ' τη Μονή, στα ΒΔ της. Εκεί που ο κάμπος, εξασθενεί ανηφορίζοντας προς το όρος Μενοίκιο στον πυθμένα μιας βαθειάς χαράδρας που ποτίζεται απ' τα νερά ενός χειμάρρου, απλώνεται η ιερή «πολιτεία» της Μονής του Ι. του Προδρόμου.
Στην είσοδο της μια κρήνη με παγωμένο νερό και μόλις περνάμε τη σιδερόφρακτη πόρτα με την αγιογραφημένη οροφή, ο παρόντας χρόνος οπισθοχωρεί και εμείς κατρακυλάμε στο πετρόχτιστο καλντερίμι, εδώ που στα 1270 ο Σερραίος μοναχός Ιωαννίκιος απ' το Άγιο Όρος θεμελίωσε τα πρώτα κτίσματα. Εδώ μόνασε απ' το 1457 έως το 1462 και ο πρώτος πατριάρχης μετά την Άλωση, Γεννάδιος Σχολάριος.
Αφορμή για τη γνωριμία με τη Μονή αποτέλεσε ένα ενδιαφέρον βιβλίο «Τα αλάδωτα», φαγητά μαγειρεμένα με ταχίνι, που έγραψε η Γερόντισσα Φεβρωνία και ήρθε στα χέρια μου πριν ένα χρόνο. Οι πολυήμερες νηστείες στα μοναστήρια έχουν επινοήσει ένα πλούσιο εδεσματολόγιο ιδανικό για τις διαιτητικές ανάγκες του σύγχρονου ανθρώπου. Είχα μεγάλη χαρά κι αγωνία να συναντήσω τη Γερόντισσα που μια ξαφνική αδιαθεσία μας εμπόδισε να βρεθούμε. Τριάντα αδελφές μονάζουν εδώ από το 1986, μετά από μια μεγάλη περίοδο όπου το αρχικά αντρικό μοναστήρι εγκαταλείφθηκε υστέρα από απανωτές λεηλασίες και καταστροφές που προκάλεσαν κυρίως Βούλγαροι. Ανυπολόγιστης αξίας χειρόγραφα και περγαμηνές αφαιρέθηκαν απ' τη Μοναστική βιβλιοθήκη στη διάρκεια του Α' Παγκόσμιου Πολέμου και μέχρι σήμερα παρακρατούνται ακόμη αρκετά μετά την επιστροφή 259 χειρογράφων το 1923.
Στην είσοδο της μια κρήνη με παγωμένο νερό και μόλις περνάμε τη σιδερόφρακτη πόρτα με την αγιογραφημένη οροφή, ο παρόντας χρόνος οπισθοχωρεί και εμείς κατρακυλάμε στο πετρόχτιστο καλντερίμι, εδώ που στα 1270 ο Σερραίος μοναχός Ιωαννίκιος απ' το Άγιο Όρος θεμελίωσε τα πρώτα κτίσματα. Εδώ μόνασε απ' το 1457 έως το 1462 και ο πρώτος πατριάρχης μετά την Άλωση, Γεννάδιος Σχολάριος.
Αφορμή για τη γνωριμία με τη Μονή αποτέλεσε ένα ενδιαφέρον βιβλίο «Τα αλάδωτα», φαγητά μαγειρεμένα με ταχίνι, που έγραψε η Γερόντισσα Φεβρωνία και ήρθε στα χέρια μου πριν ένα χρόνο. Οι πολυήμερες νηστείες στα μοναστήρια έχουν επινοήσει ένα πλούσιο εδεσματολόγιο ιδανικό για τις διαιτητικές ανάγκες του σύγχρονου ανθρώπου. Είχα μεγάλη χαρά κι αγωνία να συναντήσω τη Γερόντισσα που μια ξαφνική αδιαθεσία μας εμπόδισε να βρεθούμε. Τριάντα αδελφές μονάζουν εδώ από το 1986, μετά από μια μεγάλη περίοδο όπου το αρχικά αντρικό μοναστήρι εγκαταλείφθηκε υστέρα από απανωτές λεηλασίες και καταστροφές που προκάλεσαν κυρίως Βούλγαροι. Ανυπολόγιστης αξίας χειρόγραφα και περγαμηνές αφαιρέθηκαν απ' τη Μοναστική βιβλιοθήκη στη διάρκεια του Α' Παγκόσμιου Πολέμου και μέχρι σήμερα παρακρατούνται ακόμη αρκετά μετά την επιστροφή 259 χειρογράφων το 1923.
 |
 |
 |
 |
| Με φόντο ένα εκτυφλωτικό γαλάζιο, μορφές Αγίων συμπλέκονται συμβολικά στην αγιογραφημένη οροφή του εζωνάρθηκα του Καθολικού. (Επάνω) Το Καθολικό με το κομψό καμπαναριό και το εντοιχισμένο ρολόι. |
Περνάμε στο αρχονταρίκι για ένα καφέ και νηστίσιμο κουραμπιέ, ενώ απ' το μαγειρείο μας κυκλώνει μυρωδιά από μπάμιες μαγειρεμένες με ταχίνι. Όλοι οι τοίχοι καλύπτονται από εξωεκκλησιαστικά μοτίβα, ζωγραφισμένα από το Νεδέλκο, που εκεί κοντά στα 1795 ζωγραφίζει κάθε εκατοστό του τοίχου. Ύφος αστικής απεικόνισης με λαϊκές καταβολές. Οι παραστάσεις μου θυμίζουν τον λαϊκό Θεόφιλο αλλά και τον σύγχρονο Μποστ. Πουλιά, φρουτιέρες με λαχταριστά φρούτα, λιμάνια της Ευρώπης του Διαφωτισμού. Γιρλάντες και κυπαρίσσια. Εικόνες από ευρωπαϊκές πόλεις που γνωρίζει καλά ο ζωγράφος με δεσπόζουσα θέση την απεικόνιση της Κωνσταντινούπολης.
Το πλούσιο παρελθόν της Μονής είναι παντού ευδιάκριτο. Οι τοιχογραφίες ιδιαίτερα στο Νάρθηκα του Καθολικού, πληθωρικές και με εντυπωσιακά χρώματα, πολυπρόσωπες με Αναγεννησιακή ένταση. Στο μέσο του Συγκροτήματος η Ιερή Φιάλη, κάτω απ' τη σκιά μιας τεράστιας Μανόλιας, και μιας ελιάς για την αναπαράσταση της βάπτισης που κάποτε έτρεχε νερό. Μια αισθητική χάρη κοσμεί το σύνολο των κτισμάτων και σύνολα φύλλων, ανθών και σχεδίων στολίζουν τα γείσα σε παράθυρα και κορνίζες στέγης. Η γυναικεία ευαισθησία των μοναχών έχει αποτυπώσει παντού τη σφραγί¬δα της νοικοκυροσύνης και της ευταξίας. Αποκορύφωμα της ιστορικότητας και του λαϊκού πλούτου του μοναστηρίου είναι ο χώρος του παλαιού ελαιοτριβείου. «Βλαστήσαι την γην και δούναι σπέρμα τω σπείροντι και άρτον εις βρώσιν» διαβάζω απ' τα «Ευχολόγια» στον πετρόκτιστο τοίχο ενώ γύρω μου αγροτικά εργαλεία παροπλισμένα είναι ό,τι έχει διασωθεί από ένα παλιό, παλλόμενο κόσμο που πατούσε μ' ευλάβεια τη γη προσδοκώντας απ' αυτή τον καρπό της ανθρώπινης εργασίας.
Και δίπλα στο ιστορικοποιημένο παρελθόν η σημερινή παραγωγική δραστηριότητα των μοναχών: τραχανάδες, χυλοπίτες με αυγά αλλά και νηστίσιμες και οι υπέροχοι τριφτοί λαδεροί κουραμπιέδες. Στις 29 Αυγούστου γιορτάζει το Μοναστήρι με φασουλάδα κι ελιές. Καθώς ανηφορίζουμε το καλντερίμι προς την έξοδο βλέπουμε μπροστά μας το υπό ανακαίνιση 3όροφο παλιό κτίσμα του παλιού νοσοκομείου ειδικά για ασθενείς φυματικούς. Ο αέρας εδώ είναι ξηρός και καθαρός. Ευχόμαστε περαστικά στη Γερόντισσα αναμένοντας το νέο της πόνημα για ψαρομαγειρέματα. Έξω απ' το μοναστήρι βρίσκονται σκόρπια 6 παρεκκλήσια τοιχογραφημένα αλλά αφημένα στον καιρό. Πιο πάνω τα νερά του χειμάρρου που κυλούν ορμητικά παρήγαγαν ρεύμα στο πρώτο υδροηλεκτρικό εργοστάσιο απ' το 1940. Λίγο μετά αποχαιρετούμε τους ελαιώνες που δίνουν ακόμη λάδι στη Μονή.
Το πλούσιο παρελθόν της Μονής είναι παντού ευδιάκριτο. Οι τοιχογραφίες ιδιαίτερα στο Νάρθηκα του Καθολικού, πληθωρικές και με εντυπωσιακά χρώματα, πολυπρόσωπες με Αναγεννησιακή ένταση. Στο μέσο του Συγκροτήματος η Ιερή Φιάλη, κάτω απ' τη σκιά μιας τεράστιας Μανόλιας, και μιας ελιάς για την αναπαράσταση της βάπτισης που κάποτε έτρεχε νερό. Μια αισθητική χάρη κοσμεί το σύνολο των κτισμάτων και σύνολα φύλλων, ανθών και σχεδίων στολίζουν τα γείσα σε παράθυρα και κορνίζες στέγης. Η γυναικεία ευαισθησία των μοναχών έχει αποτυπώσει παντού τη σφραγί¬δα της νοικοκυροσύνης και της ευταξίας. Αποκορύφωμα της ιστορικότητας και του λαϊκού πλούτου του μοναστηρίου είναι ο χώρος του παλαιού ελαιοτριβείου. «Βλαστήσαι την γην και δούναι σπέρμα τω σπείροντι και άρτον εις βρώσιν» διαβάζω απ' τα «Ευχολόγια» στον πετρόκτιστο τοίχο ενώ γύρω μου αγροτικά εργαλεία παροπλισμένα είναι ό,τι έχει διασωθεί από ένα παλιό, παλλόμενο κόσμο που πατούσε μ' ευλάβεια τη γη προσδοκώντας απ' αυτή τον καρπό της ανθρώπινης εργασίας.
Και δίπλα στο ιστορικοποιημένο παρελθόν η σημερινή παραγωγική δραστηριότητα των μοναχών: τραχανάδες, χυλοπίτες με αυγά αλλά και νηστίσιμες και οι υπέροχοι τριφτοί λαδεροί κουραμπιέδες. Στις 29 Αυγούστου γιορτάζει το Μοναστήρι με φασουλάδα κι ελιές. Καθώς ανηφορίζουμε το καλντερίμι προς την έξοδο βλέπουμε μπροστά μας το υπό ανακαίνιση 3όροφο παλιό κτίσμα του παλιού νοσοκομείου ειδικά για ασθενείς φυματικούς. Ο αέρας εδώ είναι ξηρός και καθαρός. Ευχόμαστε περαστικά στη Γερόντισσα αναμένοντας το νέο της πόνημα για ψαρομαγειρέματα. Έξω απ' το μοναστήρι βρίσκονται σκόρπια 6 παρεκκλήσια τοιχογραφημένα αλλά αφημένα στον καιρό. Πιο πάνω τα νερά του χειμάρρου που κυλούν ορμητικά παρήγαγαν ρεύμα στο πρώτο υδροηλεκτρικό εργοστάσιο απ' το 1940. Λίγο μετά αποχαιρετούμε τους ελαιώνες που δίνουν ακόμη λάδι στη Μονή.
 |
Κτίσματα οικεία στη Ιερή "Πολιτεία" της Μονής, νοικοκυρεμένα και με φροντίδα. (Επάνω) Τμήμα της ζωγραφισμένης επιφάνειας απ' το Αρχονταρίκι της Μονής. (Κάτω) Η πολύχρωμη "ψευτόπορτα" από το αρχονταρίκι, θυμίζει καστοριανά και πηλιορείτικα αρχοντικά. (Αριστερά)
|
 |
Περιοδικό: Ελληνικό Πανόραμα
Τεύχος 63
Μάιος - Ιούνιος 2008
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου