του Θάνου Δασκαλοθανάση
H Θεσσαλονίκη, μετά την καταστροφή από τους Σαρακηνούς, ανασυντάχθηκε και ανασυγκροτήθηκε γρήγορα και έτσι μπόρεσε να αντιμετωπίσει και
πάλι νέες επιδρομές των Βουλγάρων, οι οποίοι αντιμετωπίστηκαν με σκληρό
τρόπο από τον Βασίλειο Βουλγαροκτόνο.
Η Θεσσαλονίκη, αντίθετα με την πορεία της αυτοκρατορίας, είναι μια πόλη σε ανάπτυξη και ακμή. Θα αναδειχτεί σε εμπορικό και οικονομικό κέντρο με το λιμάνι και την αγορά της να προσελκύουν ανθρώπους και εμπορεύματα από όλες τις γύρω περιοχές. Θα αποτελέσει συγκοινωνιακό κόμβο με την Εγνατία Οδό, στη μέση της απόστασης, που χωρίζει την παλιά από την νέα Ρώμη.
Η επίθεση
Τον Ιούνιο του 1185 οι Νορμανδοί της Σικελίας υπό τους κόμητες Ριχάρδο και Βαλδουΐνο, ξεκινούν για μια μεγάλη εκστρατεία εναντίον του Βυζαντίου. Στις 24 Ιουνίου καταλαμβάνεται το Δυρράχιο. Ο στρατός αποβιβάζεται και διασχίζοντας την Εγνατία Οδό, χωρίς να συναντήσει αντίσταση, κινείται προς τη Μακεδονία και στις 6 Αυγούστου φτάνει έξω από τα τείχη της Θεσσαλονίκης.Ο στόλος, με τον Τανκρέδο, καταλαμβάνει τα Επτάνησα, περιπλέει την Πελοπόννησο και στις 15 Αυγούστου μπαίνει στον Θερμαϊκό. Η δεύτερη πόλη της αυτοκρατορίας είναι πια αποκλεισμένη από ξηρά και θαλάσσα. Οι κάτοικοι της πόλης αντιστέκονται, αλλά η ανικανότητα του διοικητή Δαυίδ Κομνηνού σε συνδυασμό με την αργοπορία των ενισχύσεων από την Πόλη, οδηγούν στην κατάρρευση της άμυνας. Οι Βυζαντινές ενισχύσεις αποτυγχάνουν να συντονιστούν και μόνο δύο μικρές στρατιωτικές μονάδες υπό τον Θεόδωρο Χούμνο και τον Ιωάννη Μαυροζούμη κατορθώνουν να μπουν στην πόλη. Η πολιορκία και η σφαγή περιγράφονται διεξοδικά στο χρονικό του μητροπολίτη της πόλης, Ευσταθίου.
Η πολιορκία ξεκινά στις 15 Αυγούστου 1185. Η στρατιωτική φρουρά της πόλης είναι μικρή, ενώ πέρα από τις μικρές ενισχύσεις που φτάνουν, υπάρχει και ένα τμήμα μισθοφόρων από Σέρβους, Αλανούς και Γερμανούς. Ενισχύεται όμως από τους πολίτες που αγωνίζονται με γενναιότητα πάνω στα τείχη, για να αντιμετωπίσουν τις επιθέσεις των Νορμανδών. Οι Θεσσαλονικείς, παρά την κακή αμυντική οργάνωση, την έλλειψη εφοδίων και την ανικανότητα του διοικητή τους, κρατούν τις επιθέσεις των πολιορκητών για 9 μέρες.
Στις 24 Αυγούστου του 1185 όμως οι Νορμανδοί γκρεμίζουν με τις πετροβόλες πολιορκητικές μηχανές τους ένα τμήμα του ανατολικού τείχους και δημιουργούν ρήγμα από όπου τελικά μπαίνουν στην πόλη και την κυριεύουν.
Τα τείχη της Θεσσαλονίκης δεν αντέχουν...
 |
| Η νοτιοανατολική πλευρά των βυζαντινών τειχών της Θεσσαλονίκης |
Η λεηλασία
Ακολούθούν εφιαλτικές σκηνές. Οι εισβολείς επιδίδονται σε σφαγές, βιασμούς, κακοποιήσεις και λεηλασίες με πρωτοφανή αγριότητα, χωρίς να σέβονται τίποτε. Σύμφωνα με τις μαρτυρίες, τα θύματα που είχαν οι Θεσσαλονικείς κατά την πολιορκία και κατά τη σφαγή της άλωσης, υπολογίζονται σε 7.000 περίπου.
Μετά την άλωση της, η Θεσσαλονίκη γνώρισε μια μικρή περίοδο σκληρής κατοχής. Οι κατακτητές Νορμανδοί άρπαζαν τα πάντα και η συμπεριφορά τους απέναντι στους ανυπεράσπιστους πολίτες ήταν προκλητική και βάρβαρη. Σ’ αυτές τις συμφορές έρχεται γρήγορα να προστεθεί και η έλλειψη τροφίμων και η πείνα. Οι Νορμανδοί, χάνοντας την πειθαρχία τους, κάνουν λαφυραγωγίες σε όλη τη Βόρεια Ελλάδα.
Η καταστροφή συγκλονίζει τους Βυζαντινούς και οδηγεί μαζί με τη συσσώρευση και άλλων αρνητικών γεγονότων, στην εκθρόνιση του Ανδρόνικου Κομνηνού. Η κατάκτηση όμως της Θεσσαλονίκης και η σφαγή βαθαίνει το χάσμα ανάμεσα στους Βυζατινούς και στους Δυτικούς.
Τελικά η Θεσσαλονίκη απαλλάχτηκε από την παρουσία των Νορμανδών το Νοέμβριο του 1185, όταν τους νίκησε ο Βυζαντινός στρατηγός Αλέξιος Βρανάς σε δύο μάχες κοντά στις Σέρρες. Τότε αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις ελληνικές χώρες. Ένα μέρος μάλιστα της νορμανδικής φρουράς της Θεσσαλονίκης, που δεν πρόλαβε να φύγει, εξοντώθηκε από τμήματα της εμπροσθοφυλακής του βυζαντινού στρατού.
Βασικός ιστορικός της
άλωσης ήταν ο Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Ευστάθιος, από το έργο του οποίου
«Ιστορία της αλώσεως της Θεσσαλονίκης υπό των Νορμανδών», αντλούνται οι
περισσότερες πληροφορίες.
Γράφει ο μητροπολίτης:
" Τι να πω για κείνους που ρίχτηκαν μόνοι τους από
τις στέγες των σπιτιών να βρουν το θάνατο, όταν η μεγάλη συμφορά έζωσε και τους
ίδιους; Αυτοί, μην μπορώντας να πετάξουν στον άερα, πράγμα βέβαια που θα το
επιθυμούσαν, υπέφεραν τις συνέπειες της βαρύτητας και συντρίβονταν πέφτοντας
από μεγάλο ύψος στο θάνατο. Και τι [να πω] για τους άντρες και τις γυναίκες που
έπεφταν σε πηγάδια σα να ήταν το νερό του Κωκυτού ή της Αχερουσίας, εκείνοι από
φόβο μήπως πέσουν σε άλλο, χειρότερο θάνατο, κι εκείνες εξαιτίας της σεμνότητάς
τους; Δεν είχε τίποτε παράξενο αυτή η πτώση και η κατάπτωση αυτών των ανθρώπων,
οι οποίοι όχι μόνο εύχονταν να ανοίξουν οι πέτρες για να τους δεχτούν, και τα
βουνά να κυλήσουν για να τους κρύψουν, ακόμη κι ο ουρανός να τους καταπλακώσει,
αλλά και στο χάος και τα τάρταρα φαντάζονταν ότι μπορούσαν να καταβυθιστούν και
να τελειώσουν τη ζωή τους. Γιατί, γι’ αυτούς που επιθυμούσαν την καταστροφή
τους, ακόμη και τα ιστορικά βάραθρα και οι γκρεμοί ήταν μικρά. Αλίμονο, οι πέτρες
που έριχναν εναντίον τους οι βάρβαροι δεν τους άφηναν να σηκώσουν το κεφάλι,
αλλά τους κατασκέπαζαν και τους κατάχωναν τους δυστυχισμένους (...) Κι αν ο
γονιός σωζόταν, τα παιδιά πέθαιναν καθώς ποδοπατιούνταν και σπρώχνονταν με βία,
προσθέτοντας έτσι στον αριθμό των πτωμάτων των αντρών. Έτσι και το πυκνόμαλλο
θρεφτάρι, όταν του επιτίθενται λύκοι, αφήνει τα νεογνά του και φεύγει, και ο
λύκος δεν γνωρίζει οίκτο για κανέναν...".
Ο Άγγελος
Βλάχος στο έργο το «Οι
τελευταίοι γαληνότατοι» μας δίνει
μια περιγραφή της στιγμής της άλωσης.
Ανήμερα την μεγάλη γιορτή, ενώ είχαν μαζευτεί στη βασιλική
του Αγίου Δημητρίου οι περισσότεροι άρχοντες της Θεσσαλονίκης και ο χορός
έψελνε το «νίκας τοῖς βασιλεῦσι κατά βαρβάρων δωρούμενος» τα βάλιστρα
του Γουλιέμη κατώρθωσαν ν΄ανοίξουν ένα ρήγμα σε μια από τις πύλες (η Κασσανδρεωτική πύλη ήταν η δεύτερη πύλη του ανατολικού τείχους, ύστερα από την πύλη Ρώμη). Η
λειτουργία εξακολουθούσε έως την στιγμή που άρχισαν ν΄ακούγονται από μακριά,
άγριες ή απελπισμένες φωνές. Σε λίγο έμπαιναν, τρομοκρατημένο πλήθος, άντρες,
γυναίκες και παιδιά κυνηγημένοι από τους Νορμανούς. Ο Δαυίδ προσπάθησε να
σωθεί, πετώντας τα επίσημα ρούχα του, αλλά σκοτώθηκε, τσαλαπατημένος από το
πλήθος που έτρεχε, μέσα στα στενορύμια για να γλιτώσει. Η λεηλασία όμως και οι
ιεροσυλίες εξακολούθησαν και οι Νορμανοί μπήκαν στον πάνσεπτο Ναό του Αγίου
Δημητρίου όπου σταύλιζαν τ΄ άλογά τους. Έσφαζαν ή έπιαναν αιχμαλώτους για να
τους πωλήσουν ή να ζητήσουν λύτρα. Το πάρσιμο τής Θεσσαλονίκης, της δεύτερης
πόλης της Αυτοκρατορίας, ήταν για το λαό αλάθητο σημάδι πως ο Παντοδύναμος ήταν
οργισμένος.
Άγγελος Σ.Βλάχος, Οι τελευταίοι γαληνότατοι, σ.
387.
| Άλωση της Θεσσαλονίκης | 1 1 8 5 μ.Χ. |
| Αποτέλεσμα: | Οι Νορμανδοί άλωσαν τη Θεσσαλονίκη και σφαγίασαν τους κατοίκους | 24 Αυγούστου 1185 |
| Πόλεμος & Εχθρός: | Εχθρός:
Νορμανδοί
|
Πόλεμος:
Σικελικοί Πόλεμοι
|
Τύπος Μάχης:
Άλωση
|
| Το Πεδίο της Μάχης |  |
Ακριβής τοποθεσία:
Θεσσαλονίκη
|
Σύγχρονη Χώρα:
Ελλάδα
|
| Οι Βυζαντινοί(αυτοκράτωρ: Ανδρόνικος Α’ Κομνηνός) | Οι Εχθροί | |
| Διοικητής: | Δαβίδ Κομνηνός | Βαλδουίνος ντ’ Ωτεβίλλ & Ταγκρέδος, κόμης του Λέτσε |
| Δυνάμεις: | Άγνωστο | 80,000 (με 5000 ιππότες)+200 πλοία |
| Απώλειες: | Τουλάχιστο 7,000 νεκροί (άμαχοι κυρίως) | 3,000 |
Τα παραπάνω στοιχεία της αλώσεως της Θεσσαλονίκης είναι από τη σελίδα
http://www.byzantium.xronikon.com/battlesgr.html
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου