ΡΩΜΕϊΚΑ ΕΜΒΛΗΜΑΤΑ

  

ΡΩΜΕϊΚΑ ΕΜΒΛΗΜΑΤΑ

 ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΤ. ΣΟΦΙΚΙΤΗΣ

ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ Δ.Ε.

ΡΩΜΑΝΙΑ, Ο ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΚΟΣΜΟΣ

        Η σημασία των εμβλημάτων πηγάζει από τους συμβολισμούς τους καθώς, αποστολή τους είναι να εμπνεύσουν (εμβάλλω = εμπνέω) . Για παράδειγμα στον Δικέφαλο Αετό, εκτός από ένα πτηνό (ορατή απεικόνιση), δεσπόζει ενώπιόν μας το αυτοκρατορικό μεγαλείο (αλληγορική απεικόνιση) . Στη συνέχεια, το σύμβολο προκαλεί συναισθήματα και συνειρμούς που σχετίζονται με παράγοντες όπως : η καταγωγή, η θρησκεία ή η ιδεολογία του ατόμου που το αντικρύζει . Αυτό συμβαίνει διότι κάθε σύμβολο συμβάλει στην αναπαράσταση μίας συγκεκριμένης ιδέας . Συνεπώς, καθένα αποτελεί το πρωτογενές μέσον αναγνωρίσεως και κατ’ επέκτασιν επικοινωνίας όσων στοιχίζονται πίσω από την ιδέα αυτή, δηλαδή μεταξύ ομοθρήσκων, ομοαίμων ή ομοϊδεατών. Έτσι, ένα σύμβολο μπορεί να συμβάλει στη συσπείρωση λαών, θρησκειών και ιδεών και να εμβάλει τα μέλη τους σε κοινούς αγώνες.

  

                 

ΡΩΜΑΝΙΑ

 Α΄  μέρος

«Τό κράτος τοῦ Τιμίου καί Ζωοποιοῦ Σταυροῦ πανταχόθεν καί μέχρι περάτων τῆς Γῆς έξετάθη . Πανταχοῦ τῶν χωρῶν τούτων τό ὄνομα Τοῦ Θεοῦ ύμνεῖται καί δοξάζεται ,

πανταχοῦ μετά δόξης καί μεγαλωσύνης τό Κράτος Μοῦ δεσπόζει»

( Αυτοκράτωρ Ιωάννης ο Τσιμισκής, προς τον ηγεμόνα της Αρμενίας Ασώτιο, 975)

Α’ «ΧΡΙΣΤΟΓΡΑΜΜΑ»

(312 – τέλη 4ου αι) 

         Πρόκειται για το σύμπλεγμα Χ και Ρ (Χριστός), που υιοθέτησε ο Μέγας Κωνσταντίνος για να σηματοδοτήσει τη μεταστροφή του στον Χριστιανισμό . Γνωστό ως Λάβαρον (Labarum), κόσμησε τις ασπίδες των στρατιωτών του παραμονές της κρίσιμης μάχης στη Μουλβία γέφυρα (28/10/312) . Το Χριστόγραμμα διατηρήθηκε ως αυτοκρατορική Σημαία καθ’ όλη τη διάρκεια της Δυναστείας του Κωνσταντίνου και - κατά τους επόμενους αιώνες - ως έμβλημα μονάδων του Πλωίμου (ναυτικού) . Τα συνηθέστερα χρώματα του εμβλήματος ήταν το πορφυρό και το λευκό.

Β’ «ΣΤΑΥΡΟΣ ΤΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ»

(τέλη 4ου - αρχές 7ου αι) 

            

          Αντιθέτως με ότι συνήθως νομίζεται, το Φλάμμουλον ή Βάνδον ή Σημείον, δηλαδή η Σημαία της Ρωμανίας, αρχικά δεν περιλάμβανε τον Δικέφαλο Αετό . Κατά τα πρώτα χρόνια του θριάμβου της Χριστιανοσύνης, υιοθετείται ο «Σταυρός της Αναστάσεως» σε δύο εκδοχές: πορφυρός Σταυρός σε λευκό πεδίο (η δημοφιλέστερη) ή λευκός σε ερυθρό (σπανιότερη) .

           Τα ερυθρόλευκα χρώματα συμβολίζουν την αγνότητα και το Αίμα του Χριστού .

Γ’ «ΠΟΛΕΜΙΚΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣ ΤΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ»

(τέλη 4ου - αρχές 7ου αι)

           Πρόκειται για τις δύο παραλλαγές του Σταυρού της Αναστάσεως, με την προσθήκη σταυρίσκων στα τεταρτημόρια . Η δημοφιλέστερη εκδοχή (πορφυρός Σταυρός και σταυρίσκοι σε λευκό πεδίο), ονομάστηκε και «Σταυρός του Αγίου Γεωργίου» . Αυτή θα είναι η εκδοχή της εθνικής σημαίας της Γεωργίας .

Δ’ «ΣΤΑΥΡΟΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ»

(αρχές 7ου – μέσα 11ου αι) 

         Πρόκειται για την προγενέστερη πολεμική Σημαία της Ρωμανίας η οποία μετετράπη σε πολιτική από τη βασιλεία του Ηρακλείου μέχρι εκείνη του Ισαακίου Κομνηνού . Τα χρώματα του Εμβλήματος γίνονται ερυθρόχρυσα για να τιμηθεί το Εξαρχάτο της Αφρικής που υποστήριξε την άνοδο του Ηρακλείου στον Θρόνο .

E’ «ΠΟΛΕΜΙΚΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ»

(αρχές 7ου – μέσα 11ου αι) 

         Στην πολεμική εκδοχή αυτής της περιόδου, οι σταυρίσκοι αντικαθίστανται με «πυρέκβολα» (πυρόλιθους) που συμβολίζουν τις φλόγες του Υγρού Πυρός . Αρκετά χρόνια αργότερα, όταν η χρήση του Υγρού Πυρός θα εκλείψει, τα ξεχασμένα πυρέκβολα θα αρχίσουν να προσομοιάζουν με συμμετρικώς κατανεμημένα Βήτα .

ς’ «ΔΙΚΕΦΑΛΟΣ ΑΕΤΟΣ»

(μέσα 11ου - μέσα 13ου αι) 

        Πρόκειται για πανάρχαιο σύμβολο καθώς απαντάται από το 1800 π. Χ. σε εμπορικές συναλλαγές των Χετταίων και ήταν εμπνευσμένο από ένα μυθικό ον της Παφλαγονίας, τον Χάγκα . Οι τοπικοί μύθοι, αφηγούνταν για έναν γιγάντιο αετό με δύο κεφαλές που σήκωνε έναν ολόκληρο ταύρο με τα νύχια του και ήταν η προσωποποίηση της ισχύος . Η χρήση του διατηρήθηκε στην Παφλαγονία από τους Οίκους Μαμικονιάν και Κομνηνών . Ως αυτοκρατορικό Έμβλημα καθιερώθηκε από τον Ισαάκιο Κομνηνό (1057-1059) . Το Ξίφος και η Σφαίρα στα νύχια του Αετού, αντιπροσώπευαν την Ισχύ και την Εξουσία του Αυτοκράτορος και οι δύο κεφαλές του, την Ανατολή και την Δύση . Ο Aετός που έφερε τα χρώματα του Αυτοκρατορικού Οίκου, ήταν χρυσός σε πορφυρό υπόβαθρο . Ο μέλας Αετός σε χρυσό υπόβαθρο σαν «σκιά» του χρυσού Αετού, χρησιμοποιήθηκε ως κρατικό Έμβλημα δείχνοντας την κατώτερη θέση των υπηκόων έναντι του Αυτοκράτορος .

Ζ’ «ΠΟΛΕΜΙΚΟΣ ΑΕΤΟΣ»

(μέσα 11ου - μέσα 13ου αι) 

      Στην πολεμική του εκδοχή, ο μέλας Αετός δεσπόζει σε ερυθρό υπόβαθρο που συμβολίζει το Αίμα των στρατιωτών . Παραλλαγή της πολεμικής Σημαίας της Ρωμανίας υιοθέτησε η Αλβανία .

H’ «ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΚΟΣ ΑΕΤΟΣ»

(μέσα 11ου - μέσα 13ου αι) 

       Στο αυτοκρατορικό Λάβαρο, ο Αετός είναι χρυσός ως αναφορά στον Βασιλέα και σε πορφυρό φόντο, για να τονίζει την νόμιμη διαδοχή του στον Θρόνο . Ο χρυσοπόρφυρος Αετός συνόδευε τα μέλη του Αυτοκρατορικού Οίκου . Κατ’ άλλη εκδοχή, δήλωνε αποκλειστικά την παρουσία του Αυτοκράτορος ενώ για τα υπόλοιπα μέλη (Πρίγκηπες κ.λπ.), ο Αετός ήταν αργυρός . Παραλλαγή αυτού του εμβλήματος βλέπουμε στην σημαία του Μαυροβουνίου .

Θ’ «ΤΕΣΣΕΡΑ ΒΗΤΑ»

(μέσα 13ου – 1453) 

Σημαία της Αυτοκρατορίας επί Δυναστείας Παλαιολόγων . Πρόκειται για παραλλαγή της μεσοβυζαντινής πολεμικής Σημαίας του Αγίου Γεωργίου με τα πυρέκβολα (σύμβολα του Υγρού Πυρός) . Όταν λόγω κόστους η χρήση του πυρός θα εκλείψει μετά το 1187, τα ξεχασμένα πυρέκβολα θα αρχίσουν να προσομοιάζουν με συμμετρικώς κατανεμημένα «βήτα» ως αρκτικόλεξο των φράσεων : «Βασιλεύς Βασιλέων Βασιλεύων Βασιλευόντων» ή στην πιο ταπεινή εκδοχή : «Βασιλεύ Βασιλέων Βασιλεί Βοήθει». Παραλλαγή του εμβλήματος με τα Τέσσερα Βήτα υπάρχει στην σημαία της Σερβίας .

Ι’ «ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΡΩΜΑΙΩΝ»

(μέσα 13ου αι – 1453)

         Πολεμική Σημαία των Παλαιολόγων . Το λάβαρο συνδυάζει ανά ζεύγη και εκατέρωθεν : τα «Τέσσερα Βήτα» και τον «Σταυρό της Αναστάσεως», ο δε σχεδιασμός του έχει δυτικές επιδράσεις .

ΙΑ’

ΙΑ’ «ΝΑΥΤΙΚΗ ΣΗΜΑΙΑ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΩΝ»

(μέσα 13ου αι – 1453) 

          Πρόκειται για το έμβλημα των «Τεσσάρων Βήτα», σε κυανόλευκα χρώματα . Η επιλογή των χρωμάτων του πάλαι ποτέ «Δρούγγου των Ελλαδικών», δεν ήταν τυχαία αφού η ακτίνα δράσης του Αυτοκρατορικού Στόλου επί Παλαιολόγων, είχε πλέον περιοριστεί στο Αιγαίο Πέλαγος και την Προποντίδα .

ΙΒ’ «ΒΑΣΙΛΙΚΟΣ ΘΥΡΕΟΣ ΤΩΝ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΩΝ»

(μέσα 14ου αι – 1453) 

         Μία υπέροχη απόπειρα αποτυπώσεως του εμβλήματος των Τεσσάρων Βήτα με αναγεννησιακά στοιχεία, πιθανότατα κατά τις τελευταίες δεκαετίες της Δυναστείας των Παλαιολόγων .