Το Εξαμίλιον τείχος στον Ισθμό

         

               Το Εξαμίλιον τείχος (γνωστό και ως Ιουστινιάνειο τείχος,αν και πρωτοχτίστηκε από το Θεοδόσιο B'), ήταν οχυρό τείχος μήκους έξι μιλίων. Ήταν χτισμένο  κατά μήκος του Ισθμού από τις ακτές του Σαρωνικού ως τον κορινθιακό κόλπο, αποτελώντας ένα από τα μεγαλύτερα οχυρωματικά έργα για την προστασία και άμυνα της Πελοποννήσου από βαρβαρικές επιδρομές.

Το Εξαμίλιον τείχος στον Ισθμό

             Χτίστηκε μεταξύ 408 και 450 μ.Χ. Έχει θεμελιωθεί απ' ευθείας πάνω στο  φυσικό βράχο και ακολουθεί την φυσική διαμόρφωση του εδάφους. Χτίστηκε κατά την περίοδο της βασιλείας του Θεοδόσιου Β' με σκοπό να οχυρώσει την Πελοπόννησο ενάντια στην απειλή των Βησιγότθων που κατέβαιναν από τον βορρά. Στο μέτρο αυτό προέβηκε, αφού προηγουμένως το 396 μ.Χ. ο Αλάριχος είχε λεηλατήσει την Ελλάδα και Βησιγότθοι το 410 μ.Χ. είχαν καταλάβει τη Ρώμη. Το τείχος ήταν ισχυρό οικοδόμημα με πύργους, πυροβολεία (μπούρτζια), φρούρια και οχυρά. Γνωστό είναι ότι υπήρχαν δύο πύλες, μία στη βόρεια και μία στη νότια μεριά. Η νότια πύλη έδινε πρόσβαση στην Πελοπόννησο. Το τείχος ήταν κτισμένο από τετραγωνισμένους ογκόλιθους που ήταν συγκολλημένοι με αμμοκονίαμα και πέτρες.

           Για την οικοδόμηση του τείχους χρησιμοποιήθηκαν υλικά και πέτρες από τη γύρω περιοχή. Οι πέτρες ήταν από τον κοντινό ναό του Ποσειδώνα στα Ίσθμια. Ο ασβέστης από τα μάρμαρα του Ηραίου της Περαχώρας ή από αγάλματα που βρίσκονταν στην Κόρινθο. Το εξαμίλιο τείχος είναι το μεγαλύτερο σε μέγεθος οχυρό οικοδόμημα της αρχαίας Ελλάδας.

              Στην εποχή του Ιουστινιανού, στα πλαίσια του μεγάλου οικοδομικού  έργου του, χτίστηκαν και άλλοι επιπρόσθετοι πύργοι για να ενισχύσουν την αμυντική ικανότητα του τείχους. Οι Σλάβοι, στην επιδρομή τους, περιέπλευσαν το τείχος και όρμησαν στην Πελοπόννησο.

               Από τον 8ο αιώνα και μετά το τείχος παραμελήθηκε και άρχισε να χρησιμοποιείται ως κατοικήσιμη περιοχή. Οι τουρκικές επιθέσεις κατά τον 14ο  αιώνα καθιστούν αναγκαία την ανοικοδόμηση του τείχους. Ο δεσπότης του Μυστρά Θεόδωρος Α΄ ήταν ο πρώτος που την σχεδίασε, χωρίς ωστόσο να την πραγματοποιήσει. Η επισκευή έγινε τελικά από τον αυτοκράτορα Μανουήλ Β΄ Παλαιολόγο, ο οποίος επέβλεψε προσωπικά τις εργασίες που ολοκληρώθηκαν σε 25 μέρες. Το 1431 οι Τούρκοι, με επικεφαλής τον Τουραχάν, καταστρέφουν το τείχος. Το 1443 ο δεσπότης και μελλοντικός αυτοκράτορας Κωνσταντίνος  Παλαιολόγος ανοικοδόμησε το τείχος για να προστατέψει την περιοχή, προσπαθώντας να στεριώσει το κράτος του. Τρία χρόνια αργότερα, το τείχος υποχώρησε στους βομβαρδισμούς των Τούρκων από τον σουλτάνο Μουράτ Β΄ και κυριεύτηκε. Το 1452 ο σουλτάνος Μωάμεθ  Β΄ έστειλε τον Τουραχάν που πέρασε το Εξαμίλιο, παρά την γενναία και τελευταία άμυνα του τείχους από τους βυζαντινούς. Κατά το β΄ μισό του 15ου αιώνα, οι Βενετοί επισκεύασαν το τείχος με πρόχειρα και ευτελή υλικά.

         Σήμερα ο ταξιδιώτης καταβαίνοντας προς την Πελοπόννησο βλέπει τα απομεινάρια του τείχους. Μπορεί να καταμετρήσει 67 πύργους ενός  μεγάλου  οχυρωματικού έργου που έγινε για την προστασία της σημαντικής περιοχής της Πελοποννήσου.

 Στην παρακάτω πηγή διαβάζουμε επιγραφή που βρέθηκε στο τείχος

Ο Θεός να φυλάει την Ελλάδα και τον Ιουστινιανό, Άνοιξη 1405

«Η Πελοπόννησος μοιάζει εντελώς με πλατανόφυλλο και το κοτσάνι του φύλλου είναι ο Ισθμός. Ύψωσε στο τείχος εκατόν πενήντα τρείς πύργους και σε κάποιο μάρμαρο βρήκαν γράμματα που έλεγαν το εξής :

 

 « Φως εκ φωτός, Θεός αληθινός, εκ Θεού αληθινού, ας φυλάει τον αυτοκράτορα Ιουστινιανό και τον πιστό του δούλο Βικτωρίνο και όλους όσοι κατοικούν στην Ελλάδα που ζουν χάρη του Θεού».»

Χρονικόν Γεώργιος Σφραντζής . Βιβλίο Α’ ,ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ