 |
| Το Λεοντάρι στην Αρκαδία. Ο λόφος με το ερειπωμένο κάστρο και τα βυζαντινά εκκλησάκια |
Βυζαντινό
Λεοντάρι Αρκαδίας
Επιμέλεια: Θάνος Δασκαλοθανάσης
Το Λεοντάρι Αρκαδίας στα βυζαντινά χρόνια δεν αποτέλεσε απλώς μια ακμάζουσα ελληνική κοινότητα που διαδέχτηκε τον φράγκικο οικισμό της Βελιγοστής, αλλά στο πέρασμα του χρόνου εξελίχθηκε στην δεύτερη σημαντικότερη πόλη του Δεσποτάτου του Μυστρά, ενώ για περιορισμένα χρονικά διαστήματα διεκδίκησε και τον τίτλο της πρωτεύουσας του, περί το 1391, λόγω της στρατηγικής θέσης που κατείχε το ονομαστό του κάστρο.
Στη βορειοανατολική απόληξη του Ταϋγέτου και σε ομαλό αυχένα με καταπράσινες κοιλάδες, σε υψόμετρο 540 μ. και μόλις 11 χιλιόμετρα από την Μεγαλόπολη, βρίσκεται το Λεοντάρι, το γραφικό χωριό με την μακρά ιστορία, που χάνεται στα βάθη των αιώνων.
Επιβλητικό το όνομα του, σύμφωνα με την επικρατέστερη εκδοχή, οφείλεται σε κάποια ισχυρή κοινωνικά και οικονομικά προσωπικότητα που ονομαζόταν Λεοντάρης ή Λεοντάριος και ο οποίος μετοίκισε στην περιοχή στα χρόνια του Αλέξιου Α΄ Κομνηνού, δηλαδή στις αρχές του 12 ου αιώνα και μεταξύ των ετών 1081 και 1118. Η παράδοση, ωστόσο, φέρνει ως τις μέρες μας και μια ακόμη εκδοχή: το βυζαντινό κάστρο του Λεονταρίου, λέγεται, πως από απόσταση έμοιαζε με καθισμένο λιοντάρι, άποψη, η οποία δεν αποκλείεται να ενέχει και τις αναμνήσεις των κατοίκων από την γλυπτική αναπαράσταση ενός λιονταριού, που κοσμούσε την περιοχή κατά την εποχή της ύστερης αρχαιότητας.
Καμάρι της Αρκαδίας, το Λεοντάρι είναι χτισμένο εκεί που κάποτε οι αρχαίοι Έλληνες είχαν ιδρύσει τον οικισμό του Λεύκτρου, όπως επιβεβαιώνουν τα ενδεικτικά ευρήματα -κυρίως δείγματα κεραμικής και λιγοστά αρχιτεκτονικά κατάλοιπα -που έχει φέρει στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη. Ευρήματα, που είναι αρκετά σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, όχι μόνο για να ταυτίσουν το σημερινό Λεοντάρι με το αρχαίο Λεύκτρο, αλλά και για αποδείξουν πως κατοικήθηκε από την αρχαϊκή έως και την ελληνιστική εποχή, δηλαδή από 7 ο αι. π.Χ. έως το 31 π.Χ., ενώ στην ρωμαϊκή περίοδο έχασε την αίγλη του και από περιοικίδα πόλη της Σπάρτης υποβαθμίστηκε σε έναν μικρό αγροτικό οικισμό.
Δίπλα από τo Λεοντάρι και πάνω στον λόφο που δεσπόζει στο χωριό υπάρχουν τα ερείπια μεσαιωνικού φράγκικου κάστρου. Η περιοχή ανήκε σε μια από τις σημαντικότερες φράγκικες βαρονίες της Πελοποννήσου, ονομαζόμενη Βελιγοστή. Η στρατηγική του θέση ανέδειξε το Λεοντάρι την περίοδο της φραγκοκρατίας σε εμπορικό και διοικητικό κέντρο όλης της περιοχής. Το Λεοντάρι αναπτύχθηκε ραγδαία μετά από την καταστροφή της Βελιγοστής. Μάλιστα, από το 1300 μέχρι το 1391 αποτελούσε την έδρα των δεσποτών του Μοριά. Το 1391 καταλήφθηκε από τους Τούρκους υπό τον Εβρενόζ Πασά. Σύντομα όμως οι Τούρκοι έφυγαν και το Λεοντάρι επανήλθε στους Βυζαντινούς.
Στο κάστρο σώζονται υπολείμματα της οχύρωσης και μιας δεξαμενής. Κοντά στην είσοδό του υπάρχει η επίσης ενδιαφέρουσα βυζαντινή εκκλησία του Αγίου Αθανασίου, χαρακτηριστικό δείγμα βυζαντινής αρχιτεκτονικής.
Το οχυρό αυτό ήταν και η βασική αιτία που το Λεοντάρι δεν έχασε την λάμψη του, ούτε στα χρόνια που ακολούθησαν την Άλωση της Κωνσταντινούπολης, καθώς τόσο οι Βενετοί κατακτητές, όσο και οι Τούρκοι, συγκρούστηκαν αρκετές φορές στην προσπάθεια τους να το θέσουν υπό τον δικό τους έλεγχο, ενώ ανεξαρτήτως της δύναμης που το κυρίευε ο οικισμός διατηρούσε τον τίτλο της ομώνυμης επαρχίας.
Η στρατηγική του σημασία ήταν τόσο μεγάλη, ώστε για μια χρονική περίοδο μετατρέπεται σε έδρα του Τούρκου πασά της Πελοποννήσου, ενώ αργότερα και ύστερα από την οριστικοποίηση της επικράτησης των Τούρκων στην Πελοπόννησο, το Λεοντάρι εξακολούθησε να κατέχει τον ρόλο πρωτεύουσας σε μία από τις 24 επαρχίες- βιλαέτια, στην οποία χώρισαν τον Μοριά οι κατακτητές. Ενδεικτικό άλλωστε της σπουδαιότητας του κάστρου για τον εκάστοτε κύριο της περιοχής είναι ότι η μισθοδοσία της φρουράς του, γινόταν απευθείας από τον ίδιο τον σουλτάνο, τακτική που ίσχυε για τα σημαντικά φρούρια, όπως ήταν εκείνα του Μυστρά, του Ναυπλίου, της Πάτρας, του Ναυαρίνου, της Μεθώνης και της Κορώνης.
Δυναμικός ο ρόλος του και στα χρόνια του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα των Ελλήνων, το Λεοντάρι λειτούργησε ως ορμητήριο των αγωνιστών της Επανάστασης, όπως άλλωστε αποδεικνύεται όχι μόνον από μαρτυρίες και μνήμες, αλλά και από τα απομνημονεύματα του Γέρου του Μοριά, του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, ο οποίος πολλάκις αναφέρεται στην πόλη και στο κάστρο της.
Πετρόχτιστα σπίτια με χαγιάτια που πολλές φορές τα χωρίζουν τα στενομπόλια, στενά περάσματα δηλαδή, που ο θρύλος θέλει μέσω αυτών να ξέφευγαν από τους εχθρούς τους οι ήρωες της Επανάστασης, αν και η αλήθεια είναι πως ο βασικός τους ρόλος ήταν η απορροή των ομβρίων, πέραν του γεγονότος ότι έχουν δημιουργηθεί πολύ αργότερα από την περίοδο του Αγώνα της Ανεξαρτησίας, μέσα σε ένα καταπράσινο τοπίο είναι η εικόνα που αντικρίζει σήμερα ο επισκέπτης του ιστορικού Λεονταρίου. Η παραδοσιακή αρχιτεκτονική και τα λιγοστά αγροτόσπιτα, που συναντά ο περαστικός στην βορειοανατολική άκρη του οικισμού συνθέτουν ένα διαφορετικό προφίλ από εκείνο που διέπει στην μεγάλη του πλειονότητα τα χωριά της περιφέρειας, δείγμα της έντονης ακμής που γνώρισε κάποτε η περιοχή.
Πέρα όμως από το αρχιτεκτονικά ενδιαφέρον που παρουσιάζει το κέντρο του οικισμού, το άλλοτε ισχυρό κάστρο, οι βυζαντινές εκκλησιές, τα μοναστήρια και τα απομονωμένα ασκηταριά στους βράχους του βουνού, συνθέτουν ένα σκηνικό που καθιστούν τη περιοχή ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα για μια περιήγηση
Το Λεοντάρι διακρίνεται, εκτός των άλλων, για τις πανέμορφες βυζαντινές εκκλησιές του αλλά και για τα βυζαντινά μοναστήρια που υπάρχουν κοντά στον ιστορικό οικισμό.
Το σημαντικότερο μνημείο είναι η εκκλησία των Αγίων Αποστόλων. Ολοκληρωμένο αφιέρωμα στο ναό στη διεύθυνση http://vizantinaistorika.blogspot.gr/2015/06/o_30.html
 |
| Ο περίφημος ναός των Αγίων Αποστόλων στο Λεοντάρι Αρκαδίας |
Πίσω από το μεγάλο κτίριο του Δημοτικού Σχολείου, στο Λεοντάρι, βρίσκεται ένα βυζαντινό εκκλησάκι του 14ου αιώνα, αυτό του Αγίου Αθανασίου, με αξιόλογες τοιχογραφίες της εποχής των Παλαιολόγων.
Ανεβαίνοντας στο μονοπάτι του κάστρου στο Λεοντάρι, στα δεξιά μας θα δούμε να στέκεται μόνο του το εκκλησάκι των Ταξιαρχών, που χρονολογείται και αυτό από τον 14ο αιώνα. Πιθανότατα αποτελούσε τμήμα μοναστηριού.
Πηγές
Αρχαιολογικοί Χώροι της Αρκαδίας http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/archsites/archsites.htm
Αrcadia portal, ηλεκτρονική πύλη της Αρκαδίας http://www.arcadiaportal.gr/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου