ΗΛΙΑΣ ΛΑΣΚΑΡΗΣ - ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΙ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΕΣ
επιμέλεια: Θάνος Δασκαλοθανάσης
Τον Λέοντα Γ' διαδέχθηκε ο γιος του Κωνσταντίνος Ε' ο οποίος από τους εικονολάτρες χρονογράφους επονομάσθηκε Κοπρώνυμος*. Ο νέος αυτοκράτορας αναδείχθηκε εφάμιλος του πατέρα του στα στρατιωτικά ζητήματα γιατί αντιμετώπισε με επιτυχία και τους Άραβες και τους Βούλγαρους.
H άνοδος του στο θρόνο, τα πρώτα χρόνια
Τα πρώτα χρόνια της βασιλείας του νεαρού αυτοκράτορα ήταν πολύ δύσκολα γιατί ο σύζυγος της αδελφής του Αρτάβασδος αποβλέποντας στην κατάληψη του θρόνου επαναστάτησε και κυρίεψε την Κωνσταντινούπολη την οποία κράτησε 18 μήνες, ενώ ο Κωνσταντίνος βρισκόταν στις ανατολικές επαρχίες της Μικράς Ασίας. Ενεργώντας όμως με θάρρος και αποφασιστικότητα κατόρθωσε να εξουδετερώσει τον σφετεριστή και να ξαναπάρει το θρόνο του. (Νοέμβριος του 743).
Οι αγώνες του εναντίον των Αράβων
Ο Κωνσταντίνος Ε' άρχισε νωρίς τον αγώνα του κατά των Αράβων. Η μεγάλη νίκη των Βυζαντινών στο Ακροινό (740) και εσωτερικές έριδες τους εμπόδισαν να επωφεληθούν από την αναστάτωση που είχε προκαλέσει στο Βυζάντιο η Εικονομαχία. Αντίθετα μάλιστα ο Κωνσταντίνος Ε' επωφελήθηκε από τις ενδοαραβικές αντιθέσεις.
Το 746 ο Κωνσταντίνος εκστράτευσε κατά των Αράβων στη Β. Συρία και κατέλαβε την Γερμανικεία (πατρίδα των προγόνων του) της οποίας τους χριστιανούς κατοίκους μετέφερε στην Κωνσταντινούπολη.
Το 746-47 συνέβη φοβερός λοιμός ο οποίος προερχόταν από την Σικελία και την Καλαβρία και μεταδόθηκε γρήγορα στην Μονεμβασιά και από εκεί στην κυρίως Ελλάδα, στα νησιά και τέλος στην Κωνσταντινούπολη. Οι απώλειες σε ανθρώπινα θύματα ήταν τεράστιες. Ιδιαίτερα οι περιοχές της Θράκης και της Κωνσταντινούπολης ερημώθηκαν από κατοίκους.
Το 747 ο στόλος του θέματος των Κιβυρραιωτών νίκησε τους Άραβες στην Κύπρο. Τόσο μεγάλη ήταν η νίκη του Κωνσταντίνου από τα χίλια αραβικά πλοία σώθηκαν μόνο τρία. Λίγο αργότερα ο Κωνσταντίνος κατέλαβε την Θεοδοσιούπολη και τη Μελιτηνή. Στις εκστρατείες του αυτές δεν ενδιαφερόταν μόνο να καταλάβει πόλεις, αλλά φρόντισε να διαλύσει επικίνδυνες στρατιωτικές θέσεις των Αράβων και να ενισχύσει οχυρές θέσεις στα βυζαντινά σύνορα για να εμποδίσει τις αραβικές επιδρομές στη Μικρά Ασία.
Τότε συνέβη μεγάλη δυναστική μεταβολή στο Αραβικό Κράτος (750) ανατράπηκε η δυναστεία των Ομεϊαδών από την επόμενη δυναστεία των Αββασιδών. Ο ιδρυτής αυτής της δυναστείας Αβού- αββάς μετέφερε την πρωτεύουσα του κράτους από τη Συρία στη Μεσοποταμία όπου ιδρύθηκε νέα πρωτεύουσα η Βαγδάτη. Με τη μεταφορά της πρωτεύουσας τους οι Άραβες απομακρύνονται από τη Μεσόγειο και έρχονται σε επαφή με τον περσικό πολιτισμό του οποίου δέχονται την επίδραση.
Το 756 συνομολογήθηκε συνθήκη ειρήνης μεταξύ βυζαντίου και Αράβων για επτά χρόνια. Οι επιτυχίες του οφείλονταν περισσότερο στις δικές του στρατιωτικές ικανότητες και λιγότερο στις εσωτερικές πολιτικές ανωμαλίες των Αράβων. Η εποχή που το Βυζάντιο αγωνιζόταν για την επιβίωση του είχε περάσει. Τώρα η πρωτοβουλία πέρασε στα χέρια των βυζαντινών. «Στην Ανατολή το Βυζάντιο πέρασε από την άμυνα στην επίθεση» (Ostrogorsky Τόμος 2ος σελ. 34 έκδοση Βασιλόπουλου).
Το 746 ο Κωνσταντίνος εκστράτευσε κατά των Αράβων στη Β. Συρία και κατέλαβε την Γερμανικεία (πατρίδα των προγόνων του) της οποίας τους χριστιανούς κατοίκους μετέφερε στην Κωνσταντινούπολη.
Το 746-47 συνέβη φοβερός λοιμός ο οποίος προερχόταν από την Σικελία και την Καλαβρία και μεταδόθηκε γρήγορα στην Μονεμβασιά και από εκεί στην κυρίως Ελλάδα, στα νησιά και τέλος στην Κωνσταντινούπολη. Οι απώλειες σε ανθρώπινα θύματα ήταν τεράστιες. Ιδιαίτερα οι περιοχές της Θράκης και της Κωνσταντινούπολης ερημώθηκαν από κατοίκους.
Το 747 ο στόλος του θέματος των Κιβυρραιωτών νίκησε τους Άραβες στην Κύπρο. Τόσο μεγάλη ήταν η νίκη του Κωνσταντίνου από τα χίλια αραβικά πλοία σώθηκαν μόνο τρία. Λίγο αργότερα ο Κωνσταντίνος κατέλαβε την Θεοδοσιούπολη και τη Μελιτηνή. Στις εκστρατείες του αυτές δεν ενδιαφερόταν μόνο να καταλάβει πόλεις, αλλά φρόντισε να διαλύσει επικίνδυνες στρατιωτικές θέσεις των Αράβων και να ενισχύσει οχυρές θέσεις στα βυζαντινά σύνορα για να εμποδίσει τις αραβικές επιδρομές στη Μικρά Ασία.
Τότε συνέβη μεγάλη δυναστική μεταβολή στο Αραβικό Κράτος (750) ανατράπηκε η δυναστεία των Ομεϊαδών από την επόμενη δυναστεία των Αββασιδών. Ο ιδρυτής αυτής της δυναστείας Αβού- αββάς μετέφερε την πρωτεύουσα του κράτους από τη Συρία στη Μεσοποταμία όπου ιδρύθηκε νέα πρωτεύουσα η Βαγδάτη. Με τη μεταφορά της πρωτεύουσας τους οι Άραβες απομακρύνονται από τη Μεσόγειο και έρχονται σε επαφή με τον περσικό πολιτισμό του οποίου δέχονται την επίδραση.
Το 756 συνομολογήθηκε συνθήκη ειρήνης μεταξύ βυζαντίου και Αράβων για επτά χρόνια. Οι επιτυχίες του οφείλονταν περισσότερο στις δικές του στρατιωτικές ικανότητες και λιγότερο στις εσωτερικές πολιτικές ανωμαλίες των Αράβων. Η εποχή που το Βυζάντιο αγωνιζόταν για την επιβίωση του είχε περάσει. Τώρα η πρωτοβουλία πέρασε στα χέρια των βυζαντινών. «Στην Ανατολή το Βυζάντιο πέρασε από την άμυνα στην επίθεση» (Ostrogorsky Τόμος 2ος σελ. 34 έκδοση Βασιλόπουλου).
 |
| ΛΕΩΝ Ο Γ΄ ΚΑΙ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Ο Ε΄ |
Στο δυτκό μέτωπο, Σλάβοι, Βούλγαροι
Αυτή την εποχή αναφέρεται για πρώτη φορά η ύπαρξη Σλάβων στην Ελλάδα. Η αναφορά αυτή γίνεται από τον Κωνσταντίνο τον Πορφυρογέννητο, στο «περί θεμάτων» έργο του: «έσλαβώθη δέ πάσα ή χώρα και γέγονε βάρβαρος, δτε ο λοιμικός θάνατος, πάσαν εβόσκετο τήν οίκουμένην όπηνίκα Κωνσταντίνος ό τής κοπριάς επώνυμος τά σκήπτρα της των Ρωμαίων διείπε αρχής». Εξ αιτίας του λοιμού του 746-747 έχομε την πρώτη μνεία Σλάβων στην Ελλάδα.
Ο Κωνσταντίνος αφού εξασφάλισε την ηρεμία στα ανατολικά σύνορα της αυτοκρατορίας έστρεψε την προσοχή του προς τα ευρωπαϊκά σύνορα, όπου ο λοιμός του 746-747 είχε προκαλέσει τεράστιες καταστροφές σε έμψυχο και άψυχο υλικό και οι Βούλγαροι καραδοκούσαν με αρπακτικές διαθέσεις. Άρχισε λοιπόν να εγκαθιστά στη περιοχή της Θράκης εποίκους από την Νότιο Ελλάδα από τα νησιά και από την Αρμενία. Επίσης, στην ίδια περιοχή, ίδρυσε φρούρια ώστε να είναι δυνατό στο μέλλον να αντιμετωπίζονται οι επικίνδυνοι Βούλγαροι, οι οποίοι ενοχλήθηκαν από τις οχυρώσεις και ζήτησαν χρηματικές αποζημιώσεις τις οποίες ο Κωνσταντίνος απέρριψε κατηγορηματικά (756).
Οι Βούλγαροι αντέδρασαν με μια εισβολή, στα βυζαντινά εδάφη. Έτσι, εγκαινιάζεται μια περίοδος μεγάλων πολεμικών συγκρούσεων ανάμεσα στους Βυζαντινούς και στους Βουλγάρους. Ο Κωνσταντίνος πραγματοποίησε συνολικά εννέα εκστρατείες εναντίον τους: Οι εισβολείς έφθασαν μέχρι, το Μακρό Τείχος αλλά ο Κωνσταντίνος επιτέθηκε αμέσως εναντίον τους και τους απομάκρυνε.
Το έτος 758 ο Κωνσταντίνος επεχείρησε εκστρατεία κατά των Σλάβων, που κατοικούσαν στις λεγόμενες Σλαβηνίες (στην περιοχή του Στρυμόνα και σε άλλα μέρη της άνω Μακεδονίας), τους οποίους υπέταξε. Έτσι μπόρεσε το επόμενο έτος 759 να εκστρατεύσει κατά των Βουλγάρων, έπεσε όμως σε ενέδρα στην κλεισούρα της Βερεγάβης και αναγκάστηκε να υποχωρήσει. Η αποτυχία, αυτή δεν επτόησε τον Κωνσταντίνο. Αντίθετα τον παρακίνησε να προετοιμασθεί συστηματικότερα για νέα εκστρατεία, η οποία πραγματοποιήθηκε τον ίδιο χρόνο. Ο ίδιος ο αυτοκράτορας προχωρούσε από την ξηρά προς την περιοχή του Αίμου ενώ ο στόλος του έπλευσε στο Δούναβη καταστρέφοντας τις πλησιόχωρες περιοχές.
Η αποφασιστική σύγκρουση έγινε στο φρούριο των Μαρκελλών νοτίως του Αίμου, όπου οι Βούλγαροι ηττήθηκαν κατά κράτος και αναγκάσθηκαν να εκλιπαρήσουν ειρήνη (759). Ακολούθησαν (εξαιτίας της ήττας) ταραχές στο Βουλγαρικό κράτος αποτέλεσμα των οποίων ήταν η επικράτηση της αντιβυζαντινής φιλοπόλεμης παράταξης Τελέτζης ή Τελέσιος (762). Ο νέος Βούλγαρος ηγεμόνας άρχισε νέες επιδρομές στις παραμεθόριες περιοχές της Θράκης. Ο Κωνσταντίνος αποφάσισε να αντιμετωπίσει αποφασιστικά την κατάσταση.
Πράγματι, τον Ιούνιο του 763 επικεφαλής ισχυρού στρατού προχώρησε δια μέσου της Θράκης, προς τα βόρεια και έφθασε στην Αγχίαλο. Συγχρόνως έστειλε το ιππικό δια της θαλάσσης στο Δούναβη. Από εκεί οι ιππείς προχωρούσαν προς τα νότια για να ενωθούν με το στρατό του αυτοκράτορα στην Αγχίαλο. Εκεί στις 30 Ιουνίου του 763 συνήφθη πεισματώδης μάχη η οποία τελείωσε με ολοκληρωτική συντριβή των Βουλγάρων. Τα λάφυρα ήταν άφθονα. Για τη μεγάλη αυτή νίκη του ο γενναίος Κωνσταντίνος ετέλεσε μεγαλοπρεπή θρίαμβο στον Ιππόδρομο της Κωνσταντινούπολης.
Ακολούθησαν ταραχές στη Βουλγαρία, ο Τελέτζης, ανατράπηκε και ακολούθησε περίοδος αναρχίας μέχρι το 772, οπότε, ανέλαβε την εξουσία ο Τελέριγος ο οποίος υπήρξε δραστήριος ηγεμόνας και ανασυγκρότησε τη χώρα του. Ο Τελέριγος άρχισε να προετοιμάζεται για νέα εκστρατεία. Τα σχέδια του όμως προδώθηκαν από ανθρώπους του οι οποίοι εξαγοράσθηκαν από βυζαντινούς κατασκόπους. Στη συνέχεια, ο Κωνσταντίνος ανέλαβε αιφνιδιαστική νέα εκστρατεία κατά την οποία νίκησε τους Βούλγαρους στα Λιθοσώρια της Θράκης προκαλώντας τους μεγάλες απώλειες (772).
Το 775 ο Κωνσταντίνος πραγματοποίησε νέα εκστρατεία κατά των Βουλγάρων, η οποία επρόκειτο να είναι η τελευταία γιατί αρρώστησε και πέθανε το Σεπτέμβριο του 775. Με τις νίκες του κατά των Βουλγάρων πέτυχε ο Κωνσταντίνος να εδραιώσει την υπεροχή της βυζαντινής αυτοκρατορίας στη βαλκανική χερσόνησο. Όμως το μέλλον δεν θα ήταν καθόλου ευχάριστο για τους βυζαντινούς γιατί oι Βούλγαροι είχαν εν τω μεταξύ εξελιχθεί σε θανάσιμο εχθρό του Βυζαντίου όπως θα φανεί κατά τους επόμενους αιώνες.
Ακολούθησαν ταραχές στη Βουλγαρία, ο Τελέτζης, ανατράπηκε και ακολούθησε περίοδος αναρχίας μέχρι το 772, οπότε, ανέλαβε την εξουσία ο Τελέριγος ο οποίος υπήρξε δραστήριος ηγεμόνας και ανασυγκρότησε τη χώρα του. Ο Τελέριγος άρχισε να προετοιμάζεται για νέα εκστρατεία. Τα σχέδια του όμως προδώθηκαν από ανθρώπους του οι οποίοι εξαγοράσθηκαν από βυζαντινούς κατασκόπους. Στη συνέχεια, ο Κωνσταντίνος ανέλαβε αιφνιδιαστική νέα εκστρατεία κατά την οποία νίκησε τους Βούλγαρους στα Λιθοσώρια της Θράκης προκαλώντας τους μεγάλες απώλειες (772).
Το 775 ο Κωνσταντίνος πραγματοποίησε νέα εκστρατεία κατά των Βουλγάρων, η οποία επρόκειτο να είναι η τελευταία γιατί αρρώστησε και πέθανε το Σεπτέμβριο του 775. Με τις νίκες του κατά των Βουλγάρων πέτυχε ο Κωνσταντίνος να εδραιώσει την υπεροχή της βυζαντινής αυτοκρατορίας στη βαλκανική χερσόνησο. Όμως το μέλλον δεν θα ήταν καθόλου ευχάριστο για τους βυζαντινούς γιατί oι Βούλγαροι είχαν εν τω μεταξύ εξελιχθεί σε θανάσιμο εχθρό του Βυζαντίου όπως θα φανεί κατά τους επόμενους αιώνες.
Οι σχέσεις με τη δύση και τον Πάπα
Είδαμε στα προηγούμενα ότι η Εικονομαχία δεν είχε γίνει δεκτή από τους πάπες Γρηγόριο Β' και Γρηγόριο Γ' και ότι ο Λέων Γ' στο αποκορύφωμα της διενέξεως του με τους πάπες είχε αφαιρέσει από αυτούς την εκκλησιαστική διοίκηση της βυζαντινής Ιταλίας και του Ιλλυρικού. Όμως υπήρχε πάντοτε ο κίνδυνος των Λογγοβάρδων οι οποίοι είχαν καταλάβει από παλαιότερα τη βόρεια Ιταλία (568). Έτσι πάπας και αυτοκράτορας αναγκάζονταν να συνεργάζονται στο πολιτικό πεδίο για να αποτρέπουν το λογγοβαρδικό κίνδυνο. Όμως το 751 συνέβη ένα γεγονός εξαιρετικής σημασίας για το μέλλον της βυζαντινής Ιταλίας και για τις σχέσεις Βυζαντίου και Πάπα. Οι Λογγοβάρδοι, κατέλαβαν τη Ραβέννα την έδρα του βυζαντινού έξαρχου. Τότε ο πάπας Στέφανος ζήτησε βοήθεια από το Βυζάντιο. Ο Κωνσταντίνος δεν ανταποκρίθηκε και ο πάπας απευθύνθηκε στο βασιλιά, των Φράγκων Πιπίνο τον Βραχύ. Αυτός επιστράτευσε κατά των Λογγοβάρδων τους νίκησε και επανέθεσε στον πάπα να κυβερνά τη Ρώμη και την περιφέρεια μέχρι τον ποταμό Πάδο εν ονόματι αυτού. Έτσι από τότε ιδρύθηκε το παπικό κράτος (754-755). Έτσι λοιπόν το ζήτημα της Εικονομαχίας και η πρόοδος των Λογγοβάρδων χώρισαν οριστικά τη Ρώμη από το Βυζάντιο και τη συνέδεσε με το κράτος των Φράγκων. Στο Βυζάντιο ανήκουν ακόμη η νοτιοδυτική Χερσόνησος της Ιταλίας (Καλαβρία) και η Σικελία, όπου ενισχύθηκε σημαντικά το ελληνικό στοιχείο γιατί εκεί κατέφυγαν πολλοί διωκόμενοι, εικονόφιλοι μοναχοί και λαϊκοί.
Η εικονομαχική του πολιτική
Ο Κωνσταντίνος ο Ε' παρακολούθησε το ζήτημα της Εικονομαχίας από τότε που προέκυψε και είχε την ευκαιρία όχι μόνο να το ζήσει αλλά και να το μελετήσει θεολογικώς. Η πείρα και η μελέτη του ζητήματος τον έπεισαν ότι έπρεπε να συγκληθεί Σύνοδος για να εγκρίνει επισήμως την κατάργηση της λατρείας των εικόνων. Πράγματι στις 10 Φεβρουαρίου του 754, συνήλθε στο ανάκτορο της Ιέρειας, στη μικρασιατική ακτή του Βοσπόρου, σύνοδος η οποία είχε προγραμματιστεί καλά. Στη σύνοδο πήραν μέρος 338 επίσκοποι όλοι εικονομάχοι. Ούτε ο Πάπας ούτε οι Πατριάρχες της Ανατολής είχαν στείλει αντιπροσώπους. Η Σύνοδος αναθεμάτισε τον Πατριάρχη Γερμανό και τον λαμπρό Θεολόγο και μοναχό Ιωάννη τον Δαμασκηνό. Χαρακτήρισε ως «είδωλα» τις εικόνες. Έτσι λοιπόν η εν Ιερεία Σύνοδος καταδίκασε τις εικόνες και θεώρησε τους εικονολάτρες εχθρούς του Κράτους. Στο εξής έπρεπε να τιμωρούνται από τους νόμους.
Όμως ο Κωνσταντίνος δεν εφάρμοσε αμέσως τις αποφάσεις της Συνόδου γιατί τον απασχολούσαν περισσότερο άλλα ζητήματα (Βούλγαροι, Βυζαντινοί, Ιταλία). Μετά το μεγάλο θρίαμβο του κατά των Βουλγάρων στην Αγχίαλο άρχισε διωγμούς κατά των εικονολατρών και ιδιαίτερα κατά των μοναχών. Ο Κωνσταντίνος στο ζήτημα των εικόνων υπήρξε αυστηρότερος και ορμητικότερος από τον πατέρα του. Έτσι μετά το 763 αρχίζουν συστηματικοί διωγμοί κατά των εικονολατρών: Φυλακίσεις, διωγμοί, εξορίες, τυφλώσεις ρινοτμήσεις, μεταβολή των μοναστηριών σε στρατώνες, κλείσιμο των μοναστηριών, εξορίες μοναχών και άλλα. Αναφέρεται και ένα μαρτύριο, του Στέφανου του νεώτερου. Τότε έπαθαν μεγάλη καταστροφή πολλά έργα τέχνης εικόνες και ψηφιδωτά και σταμάτησε η πρόοδος της τέχνης. Προς το τέλος της βασιλείας του ο Κωνσταντίνος έγινε ακόμα πιο σκληρός. Γι' αυτό πολλοί μοναχοί αναγκάσθηκαν να φύγουν στη Δύση και κυρίως στη Νότια Ιταλία και Σικελία όπου καλλιέργησαν τη ζωγραφική, και μετέδωσαν τη βυζαντινή τέχνη στην Ιταλία. Οι σκληροί διωγμοί του Κωνσταντίνου κατά των εικόνων και των μοναχών ματαίωσαν το μεταρρυθμιστικό σχέδιο του πατέρα του. Ο Κωνσταντίνος παρά το γεγονός ότι υπήρξε ικανότατος στρατιωτικός υβρίζεται πολύ από τους βυζαντινούς συγγραφείς, γιατί υπήρξε στο θέμα της εικόνας πολύ φανατικός. Όμως ο λαός δεν ξέχασε την στρατιωτική του αξία και γι' αυτό όταν αργότερα ο Κρουμός έγινε απειλητικός για το Βυζάντιο πολλοί έρχονταν στον τάφο του και τον παρακαλούσαν να αναστηθεί για να βοηθήσει την πολιτεία, η οποία χανόταν (Θεοφάνης). Αναμφισβήτητα ο Κωνσταντίνος ο Ε' υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους αυτοκράτορες του Βυζαντίου, γιατί με τους πολέμους του κατόρθωσε να κατατροπώσει τους δύο επικίνδυνους εχθρούς του Βυζαντίου, Άραβες και Βούλγαρους. Ως μελανό σημείο της πολιτικής του κρίνεται η σκληρότητα με την οποία αντιμετώπισε τους αντίπαλους της Εικονομαχίας. Ο γενναίος αυτός στρατηλάτης μετά από μια ζωή γεμάτη αγώνες, αρρώστησε ξαφνικά κατά την τελευταία του εκστρατεία εναντίον των Βουλγάρων και άφησε την τελευταία του πνοή στις 14 Σεπτεμβρίου του 775.
Όμως ο Κωνσταντίνος δεν εφάρμοσε αμέσως τις αποφάσεις της Συνόδου γιατί τον απασχολούσαν περισσότερο άλλα ζητήματα (Βούλγαροι, Βυζαντινοί, Ιταλία). Μετά το μεγάλο θρίαμβο του κατά των Βουλγάρων στην Αγχίαλο άρχισε διωγμούς κατά των εικονολατρών και ιδιαίτερα κατά των μοναχών. Ο Κωνσταντίνος στο ζήτημα των εικόνων υπήρξε αυστηρότερος και ορμητικότερος από τον πατέρα του. Έτσι μετά το 763 αρχίζουν συστηματικοί διωγμοί κατά των εικονολατρών: Φυλακίσεις, διωγμοί, εξορίες, τυφλώσεις ρινοτμήσεις, μεταβολή των μοναστηριών σε στρατώνες, κλείσιμο των μοναστηριών, εξορίες μοναχών και άλλα. Αναφέρεται και ένα μαρτύριο, του Στέφανου του νεώτερου. Τότε έπαθαν μεγάλη καταστροφή πολλά έργα τέχνης εικόνες και ψηφιδωτά και σταμάτησε η πρόοδος της τέχνης. Προς το τέλος της βασιλείας του ο Κωνσταντίνος έγινε ακόμα πιο σκληρός. Γι' αυτό πολλοί μοναχοί αναγκάσθηκαν να φύγουν στη Δύση και κυρίως στη Νότια Ιταλία και Σικελία όπου καλλιέργησαν τη ζωγραφική, και μετέδωσαν τη βυζαντινή τέχνη στην Ιταλία. Οι σκληροί διωγμοί του Κωνσταντίνου κατά των εικόνων και των μοναχών ματαίωσαν το μεταρρυθμιστικό σχέδιο του πατέρα του. Ο Κωνσταντίνος παρά το γεγονός ότι υπήρξε ικανότατος στρατιωτικός υβρίζεται πολύ από τους βυζαντινούς συγγραφείς, γιατί υπήρξε στο θέμα της εικόνας πολύ φανατικός. Όμως ο λαός δεν ξέχασε την στρατιωτική του αξία και γι' αυτό όταν αργότερα ο Κρουμός έγινε απειλητικός για το Βυζάντιο πολλοί έρχονταν στον τάφο του και τον παρακαλούσαν να αναστηθεί για να βοηθήσει την πολιτεία, η οποία χανόταν (Θεοφάνης). Αναμφισβήτητα ο Κωνσταντίνος ο Ε' υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους αυτοκράτορες του Βυζαντίου, γιατί με τους πολέμους του κατόρθωσε να κατατροπώσει τους δύο επικίνδυνους εχθρούς του Βυζαντίου, Άραβες και Βούλγαρους. Ως μελανό σημείο της πολιτικής του κρίνεται η σκληρότητα με την οποία αντιμετώπισε τους αντίπαλους της Εικονομαχίας. Ο γενναίος αυτός στρατηλάτης μετά από μια ζωή γεμάτη αγώνες, αρρώστησε ξαφνικά κατά την τελευταία του εκστρατεία εναντίον των Βουλγάρων και άφησε την τελευταία του πνοή στις 14 Σεπτεμβρίου του 775.
*Κοπρώνυμος :Επονομάστηκε υβριστικά από τους αντιπάλους του εικονόφιλους Κοπρώνυμος, με την εξήγηση ότι κατά το βάπτισμά του ρύπανε την κολυμβήθρα
Παραθέματα
Ό,τι γνωρίζουμε για τους εικονομάχους αυτοκράτορες προέρχεται από εικονόφιλους ιστορικούς.Τα έργα των εικονομάχων «εξηφανίσθησαν…υπό της θρησκομανίας της βραδύτερον θριαμβευσάσης αντιπάλου μερίδος». Η κρίση μας για τον Κωνσταντίνο Ε΄, καθώς και για τον πατέρα του Λέοντα Γ΄, βασίζεται πρωτογενώς σε έργα σχεδόν συγχρόνων του και ιδεολογικώς εχθρών του, στην Χρονογραφία του Θεοφάνη του Ομολογητή και στην Ιστορίαν Σύντομον του πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Νικηφόρου Α΄.
Κατά τον Θεοφάνη, τον σημαντικότερο χρονογράφο της εποχής, ο Κωνσταντίνος Ε΄ήταν «πανώλης και εμβρόντητος αιμοβόρος τε και αγριώτατος θηρ», έκδοτος σε κάθε διαστροφή και κακία. Ο πατριάρχης Νικηφόρος είναι ηπιότερος στους χαρακτηρισμούς του, εξιστορεί όμως κι αυτός τις διώξεις του Κωνσταντίνου κατά των εικονόφιλων.Αλλά ενώ ο Θεοφάνης προσπαθεί να αμαυρώσει εκτός από τις δοξασίες και το σύνολο της πολιτείας του Κωνσταντίνου, από τον Νικηφόρο μαθαίνουμε για τις λαμπρές πολεμικές του επιτυχίες κατά των Αράβων και κυρίως κατά των Βουλγάρων, για την σωστή του εσωτερική διοίκηση και την άκρως επιτυχή οικονομική του πολιτική.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Κωνσταντίνος ήταν πιο επίμονος από τον πατέρα του στην επιδίωξη των σκοπών του και ότι επί της βασιλείας του πολλοί οπαδοί των εικόνων ταλαιπωρήθηκαν έως και μαρτύρησαν. Ο Λέων Γ΄ διατύπωσε τις αρχές της εικονομαχίας και δεν επέμεινε στην εφαρμογή τους. Αυτήν την ανέλαβε ο Κωνσταντίνος, εκτελεστής και θεωρητικός συγχρόνως των εικονομαχικών δογμάτων. Για τον λόγο αυτό βρίστηκε και συκοφαντήθηκε από τους εικονόφιλους συγγραφείς όσο κανείς άλλος. Μια πρώτη απόδειξη γι’ αυτό είναι το προσωνύμιό του «Κοπρώνυμος».
Ο Κων. Παπαρρηγόπουλος ανέλαβε την «ανακάθαρσιν» της Ιστορίας σχετικά με τον Κωνσταντίνο Ε΄. Και καταλήγει ότι «ενώ ουδεμία εκ των αποδιδομένων εις τον Κωνσταντίνον κακιών πιστοποιείται αποχρώντως, πολλαί των αρετών αυτού συνομολογούνται και υπ’ αυτών των ασπονδοτέρων του ανδρός πολεμίων».
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Κωνσταντίνος ήταν πιο επίμονος από τον πατέρα του στην επιδίωξη των σκοπών του και ότι επί της βασιλείας του πολλοί οπαδοί των εικόνων ταλαιπωρήθηκαν έως και μαρτύρησαν. Ο Λέων Γ΄ διατύπωσε τις αρχές της εικονομαχίας και δεν επέμεινε στην εφαρμογή τους. Αυτήν την ανέλαβε ο Κωνσταντίνος, εκτελεστής και θεωρητικός συγχρόνως των εικονομαχικών δογμάτων. Για τον λόγο αυτό βρίστηκε και συκοφαντήθηκε από τους εικονόφιλους συγγραφείς όσο κανείς άλλος. Μια πρώτη απόδειξη γι’ αυτό είναι το προσωνύμιό του «Κοπρώνυμος».
Ο Κων. Παπαρρηγόπουλος ανέλαβε την «ανακάθαρσιν» της Ιστορίας σχετικά με τον Κωνσταντίνο Ε΄. Και καταλήγει ότι «ενώ ουδεμία εκ των αποδιδομένων εις τον Κωνσταντίνον κακιών πιστοποιείται αποχρώντως, πολλαί των αρετών αυτού συνομολογούνται και υπ’ αυτών των ασπονδοτέρων του ανδρός πολεμίων».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου