Λεξικό της «Σούδας» ή της «Σουίδας»

 

           Λεξικό της «Σούδας» ή της «Σουίδας» :Το σπουδαιότερο πνευματικό έργο του 10ου αιώνα, η πρώτη ολοκληρωμένη, αλφαβητικά διαρθρωμένη εγκυκλοπαίδεια – λεξικό στον κόσμο, με εκατοντάδες χιλιάδες λήμματα, που καλύπτουν το σύνολο σχεδόν των φιλολογικών, φιλοσοφικών και επιστημονικών γνώσεων της εποχής.Πρόκειται για το περίφημο λεξικό «Σουίδα» ή της «Σούδας», που γράφτηκε το β΄ μισό του 10ου αι.

              Το έργο, που σώζεται ακέραιο, λόγω των συνεχών μέχρι σήμερα εκδόσεών του, έχει ανυπολόγιστη επιστημονική αξία. Περιέχει 30.000 λήμματα, πολλά από τα οποία περιέχουν στοιχεία από πηγές που διαφορετικά θα είχαν χαθεί στον καιρό μας. Το λεξικό αυτό είναι ένα από τα πολυτιμότερα έγγραφα για την ελληνική φιλολογία, την γραμματική και την ιστορία.
           Μεγάλο σε έκταση, πολυσυλλεκτικό, αποτέλεσε ένα μεγαλόπνοο έργο που φιλοδοξούσε να περιλάβει "πάντας τους αιώνας και πάντα τα γένη της φιλολογίας",ένα σωστό χρυσωρυχείο. Ο συντάκτης της εγκυκλοπαίδειας ή οι συντάκτες της, χωρίς να κάνουν καμία διάκριση ανάμεσα στην αρχαία και στη μεσαιωνική ελληνική γλώσσα, ανάμεσα σε λέξεις σπάνιες και φράσεις λόγιες και σε λέξεις και εκφράσεις δημώδεις, πάνω απ' όλα ενδιαφέρθηκαν να την εμπλουτίσουν με μεγάλο αριθμό λημμάτων, αντλώντας από προγενέσταρα λεξικογραφικά έργα, με στόχο να καλύψει τα εγκυκλοπαιδικά ενδιαφέροντα των αναγνωστών της.
           Συνδέεται με το όνομα του Κωνσταντίνου Πορφυρογέννητου, του λόγιου αυτοκράτορα (905 – 959) και με δική του- πιθανότατα- πρωτοβουλία γράφτηκε το σπουδαίο αυτό έργο.
          Νεότερες θεωρίες αναφέρουν ότι πιθανόν πρόκειται για συλλογικό έργο και η λέξη <<Σούδα>> προέρχεται από λατινική λέξη που σημαίνει αποχετευτικό χαντάκι ή τάφρος που μαζεύει όλα τα νερά, Βλ. Πάπυρος- Larousse- Britannica.
          Το λεξικό είναι ταξινομημένο, όχι ακριβώς αλφαβητικά, αλλά σύμφωνα με ένα σύστημα (στο παρελθόν κοινό σε πολλές γλώσσες) που λέγεται «αντιστοιχία», δηλαδή τα γράμματα ακολουθούν φωνητική σειρά, κατά τον ήχο (φυσικά με την προφορά των χρόνων του Σουίδα, η οποία είναι η ίδια με τα σύγχρονα ελληνικά). Έτσι για παράδειγμα το άλφα-γιώτα έρχεται μετά από το έψιλον,έψιλον-γιώτα, ήτα-γιώτα έρχονται μετά από το ζήτα, το ωμέγα μετά από το όμικρον, κλπ. Το σύστημα δεν είναι δύσκολο να μαθευτεί και να απομνημονευθεί, αλλά σε μερικές σύγχρονες εκδόσεις το έργο αναταξινομήθηκε εκ νέου αλφαβητικά.