H μάχη του Δάρας (530)

από το βιβλίο του JOHN HALDON '' Οι πόλεμοι του Βυζαντίου"

επιμέλεια -διασκευή Θάνος Δασκαλοθανάσης

Η μάχη έξω από το Δάρας ήταν μια από τις σημαντικότερες νίκες του νεαρού τότε στρατηγού Βελισάριου, που αργότερα θα έφερνε σε αίσιο πέρας την εισβολή και κατάκτηση του βασιλείου των Βανδάλων στην Β. Αφρική αλλά και την αρχική κατάληψη του βασιλείου των Οστρογότθων στην Ιταλία.

 

ΟΙ ΜΕΓΑΛΕΣ ΜΑΧΕΣ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ 

 H μάχη του Δάρας (530)

              Το Δάρας (Αναστασιούπολις, Ογούζ στην τουρκική) ήταν μεγάλο φρούριο που κατασκεύασε ο αυτοκράτορας Αναστάσιος ο Α΄ μεταξύ του 505 και 507 για να λειτουργήσει ως στρατιωτική βάση στα σύνορα με την Περσία.

                  Τον τελευταίο χρόνο της βασιλείας του αυτοκράτορα Ιουστίνου του Α΄(518-527) ξέσπασε πόλεμος μεταξύ του βασιλείου των Σασσανιδών και της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Κυριότεροι λόγοι ήταν η επιβολή του ζωροαστρισμού στο μικρό χριστιανικό βασίλειο της Ιβηρίας και η διπλωματική εμπλοκή των βυζαντινών στη διαδοχή του περσικού θρόνου. Ο βασιλιάς Καβάδης ήθελε να πετύχει την επιβεβαίωση στη διαδοχή του τρίτου του γιου Χοσρόη, πρότεινε μάλιστα στον Ιουστίνο να τον υιοθετήσει εκείνος. Αρχικώς έγινε δεκτό το αίτημα, αλλά αργότερα απορρίφθηκε με τρόπο που θεωρήθηκε υποτιμητικός από τους Πέρσες. Έτσι ξεκίνησαν οι εχθροπραξίες.

                Στις αρχές Αυγούστου του 527 ο νέος αυτοκράτωρ Ιουστινιανός πρότεινε στους Πέρσες συνθήκη ειρήνης. Στα σχέδια του αυτοκράτορα ήταν να κατασκευάσει ένα νέο οχυρό στην Νίσιβη, κάτι που αποτελούσε αιτία πολέμου για τους Πέρσες. Η παρουσία ισχυρού περσικού στρατού στην περιοχή (30.000 άνδρες) ώθησε τον Ιουστινιανό να αναθέσει την αρχηγία στον Βελισάριο για να επαναφέρει τη βυζαντινή κυριαρχία στην περιοχή.

               Ο Βελισάριος με βοηθό τον Ερμογένη συγκέντρωσε μια δύναμη 25000 ανδρών. Οι Πέρσες αυξάνοντας το στρατό τους στις 40000 υπό τον Φιρούζ ή, στα ελληνικά Περόζη, στρατοπέδευσαν στη περιοχή Αμμώδιος, 4,5 χλμ. από τις βυζαντινές θέσεις. Παρά την αριθμητική δυσαναλογία, οι βυζαντινοί διοικητές αποφάσισαν να μην κλειστούν στο Δάρας, αλλά να ετοιμάσουν μια αμυντική θέση για να αντιμετωπίσουν τον εχθρό, στηριζόμενοι στις πληροφορίες ότι ένα μεγάλο μέρος του περσικού στρατού αποτελούνταν από αναξιόπιστο πεζικό.

  

                                                 



                                                 Η περιγραφή από τον Προκόπιο

                 Ο Προκόπιος , ο γραμματέας του Βελισάριου, μας δίνει την περιγραφή της μάχης παρά τις ασάφειές του. Η σύγκρουση κράτησε περισσότερο από δυο μέρες. Οι Πέρσες επιτέθηκαν την αυγή της πρώτης μέρας. Ο Βελισάριος είχε προετοιμάσει μια αμυντική θέση με χαρακώματα και τάφρους κάθετα πάνω στο δρόμο από το οχυρό Δάρας στην Νίσιβη. Ο κύριος όγκος του βυζαντινού πεζικού είχε παραταχτεί στο κέντρο σε μια γραμμή με βάθος υπό τον Βελισάριο και τον Ερμογένη. Στο αριστερό άκρο ειχε πάρει θέση ένα απόσπασμα Ερούλων ιππέων και δεξιά μια δύναμη ιππέων υπό τον Βούζη. Στη γωνία που σχημάτιζε η τάφρος, στα αριστερά του βυζαντινού κέντρου, είχαν παραταχτεί δυο μονάδες από τριακόσιους Ούννους ιππείς η καθεμία. Οι θέσεις στο δεξιό των βυζαντινών αντικατόπτριζαν αυτές του αριστερού : μια δύναμη εξακοσίων Ούννων ιππέων και στα δεξιά τους, μάλλον πίσω από τις τάφρους, άλλη σημαντική δύναμη ιππικού. Ο Προκόπιος δεν λέει αν το ιππικό ήταν μπρος ή πίσω από τις τάφρους. Ωστόσο από την εξελιξη της μάχης, γίνεται φανερό ότι ήταν πίσω από την κεντρική τάφρο δίνοντας προστασία στους ιππείς των βυζαντινών έναντι στο υπέρτερο περσικό ιππικό. Μέσα από τις διόδους που είχαν αφήσει θα μπορούσαν να επιτίθενται ή να καταδιώκουν τον εχθρό. Αν τοποθετούνταν μπροστά από την τάφρο θα ήταν εκτεθειμένοι σε σαρωτική περσική επίθεση και η τάφρος θα αποτελούσε επικίνδυνο εμπόδιο για τους βυζαντινούς στρατιώτες.

             Οι περσικές δυνάμεις είχαν παραταχτεί σε δύο σειρές με απόσταση μεταξύ τους. Η πρώτη επίθεση έγινε από το ιππικό του δεξιού των Περσών κατά των δυνάμεων του Βούζη. Τότε έγινε κάτι όχι σπάνιο για μάχες της αρχαιότητας. Ένας Πέρσης βγήκε από τις γραμμές , κι άρχισε να προκαλεί τους βυζαντινούς για μονομαχία. Η πρόκληση έγινε παραδόξως αποδεκτή όχι από στρατιώτη αλλά από κάποιον Ανδρέα, υπηρέτη του Βούζη και παλαιστή στο επάγγελμα. Ο Ανδρέας σκότωσε τον Πέρση ανεβάζοντας στα ύψη το ηθικό των Βυζαντινών. Ένας δεύτερος Πέρσης επανέλαβε την πρόκληση και ο Ανδρέας, παρά την απαγόρευση του Βούζη, την δέχτηκε και νίκησε και πάλι, αν και αυτή τη φορά, στην πρώτη κρούση έπεσαν και οι δυο από τ΄ άλογά τους. Οι Πέρσες με καταρρακωμένο το ηθικό αποσύρθηκαν στη βάση τους στο Αμμώδιος…

         

                                      

                                         Η  δεύτερη μέρα της μάχης 

              Την επομένη μέρα οι Πέρσες ενισχύθηκαν με 10000 στρατό από τη Νίσιβη. Οι διπλωματικές επαφές δεν τελεσφόρησαν και οι δύο στρατοί πήραν θέσεις μάχης. Κατά το μεσημέρι άρχισε ανταλλαγή βολών με τόξα. Η τοξοβολία των Περσών ήταν πιο πυκνή λόγω της αριθμητικής υπεροπλίας αλλά περισσότερη άστοχη εξαιτίας του αντίθετου ανέμου. Στο μεταξύ ο Βελισάριος αποφάσισε να στείλει ένα μικρό τμήμα πίσω από το λόφο που βρισκόταν στην αριστερή βυζαντινή παράταξη, για να επιπέσει στα νώτα των Περσών.

               Μετά την ανταλλαγή βελών οι Πέρσες εξαπέλυσαν γενική επίθεση προκαλώντας σύμπτυξη των Βυζαντινών με αταξία. Την στιγμή εκείνη οι μονάδες των Ούνων και το μικρό τμήμα πίσω από το λόφο έπεσαν στο περσικό ιππικό συνθλίβοντάς το και τρέποντάς το σε φυγή. Οι περσικές απώλειες ήταν 3000, ακολούθησε ανάπαυλα και γενική ανασύνταξη και των δύο μερών.

             Η τελευταία φάση της μάχης ξεκίνησε με ισχυρή περσική επίθεση στο βυζαντινό δεξιό μέρος, που υποχρέωσε τις μονάδες ιππικού να υποχωρήσουν με αταξία. Ο Βελισάριος έστειλε γρήγορα ενισχύσεις πεζικού και ιππικού, η αντεπίθεση είχε επιτυχία, αφού οι δυνάμεις τους διαπέρασαν τις εχθρικές γραμμές και τις χώρισαν σε δυο άνισα τμήματα. Το μεγαλύτερο περσικό τμήμα συνέχιζε να προελαύνει απωθώντας το βυζαντινό ιππικό, αλλά το μικρότερο είχε αποκοπεί και κινδύνευε. Η σημαία του Πέρση στρατηγού Βαρεσμάνη έπεσε και τότε οι προελαύνοντες Πέρσες ιππείς κατάλαβαν τι είχε συμβεί. Επιχείρησαν να στρίψουν δεξιά αλλά ο Βελισάριος διέταξε τους ιππείς του να εμπλακούν άμεσα. Οι υποχωρούντες βυζαντινές δυνάμεις ανασυντάχτηκαν και κάνοντας μεταβολή έπεσαν στα νώτα στην προελαύνουσα πτέρυγα των Περσών. Ήταν η κρίσιμη στιγμή… Ο Βαρεσμάνης σκοτώθηκε και οι Αθάνατοι διαλύθηκαν. Οι περσικές απώλειες έφτασαν τις 5000 στον τομέα αυτό, παρασύροντας και τις υπόλοιπες δυνάμεις τους σε διάλυση και άτακτη φυγή. Ο Προκόπιος αναφέρει μεγάλη σφαγή, αλλά ο Βελισάριος και ο Ερμογένης ανακάλεσαν τους στρατιώτες τους φοβούμενοι την ανασύνταξη και αντεπίθεση των εχθρών.

          

               Καθώς αναφέρει ο Προκόπιος, η μάχη του Δάρας αποτελεί σημαντική καμπή στην μακροχρόνια σύγκρουση του ανατολικού μετώπου της αυτοκρατορίας. Ήταν η πρώτη φορά, μετά από καιρό, που οι Βυζαντινοί, με αριθμητικό μάλιστα μειονέκτημα, μπόρεσαν να νικήσουν τους Πέρσες. Η έκβαση της μάχης επηρέασε το ηθικό και των δύο αντιπάλων. Από τακτικής πλευράς σημαντικό είναι ότι οι κύριοι πρωταγωνιστές ήταν το βυζαντινό και περσικό ιππικό. Το πεζικό των βυζαντινών έμεινε πίσω από τις τάφρους, στις οχυρωμένες θέσεις του, ενώ οι Πέρσες πεζικάριοι έπαιξαν ασήμαντο ρόλο στη μάχη μέχρι την τελική φυγή. 

  Τα στοιχεία της μάχης είναι από τη σελίδα   http://www.byzantium.xronikon.com/homegr.html

530

Μάχη του Δαράς

Αποτέλεσμα:

Μια πολλά υποσχόμενη νίκη (η πρώτη του Βελισάριου) εναντίον των Περσών

Ιούνιος 530

Πόλεμος  &  Εχθρός:	Εχθρός: Σασσανίδες Πέρσες	Πόλεμος: Ιβηρικός Πόλεμος (526-532)	Τύπος Μάχης: Μάχη Παράταξης
Το Πεδίο της Μάχης		Ακριβής τοποθεσία: Στην πόλη-οχυρό Δαράς στην επαρχία Ντιγιαρμπακίρ, στη Νοτιοανατολική Τουρκία κοντά στα σύνορα με τη Συρία	Σύγχρονη Χώρα: Τουρκία

	Οι Βυζαντινοί(αυτοκράτωρ:  Ιουστινιανός Α’)	Οι Εχθροί
Διοικητής:	Στρατηγοί Βελισάριος & Ερμογένης	Στρατηγοί Φιρούζ (Περόζης), Πιτυάχης, Βαρισμανάς
Δυνάμεις:	25,000	50,000
Απώλειες:		Περισσότεροι από 8,000 νεκροί