ΚΑΠΠΑΔΟΚΙΑ: ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ ΛΑΞΕΥΜΕΝΕΣ ΣΤΙΣ ΣΠΗΛΙΕΣ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ



Η εκκλησία της Πόρπης χαρακτηρίζεται από τις εντυπωσιακές καμάρες της

και τις σπάνιες αγιογραφίες της

                Αέρηδες που κόβουν την ανάσα δημιουργούν εξωπραγματικούς, γεωλογικούς σχηματισμούς και κρύβουν στο εσωτερικό τους πολύτιμες εικόνες και θρησκευτικούς θησαυρούς.

                  Στην Καππαδοκία η αίσθηση του Βυζαντίου είναι ακόμη ορατή στην ατμόσφαιρα. Στις εκκλησίες, στα ασκηταριά που λαξεύτηκαν στο μαλακό ασβεστολιθικό πέτρωμα, τον ψαμμόλιθο. Μία από αυτές, η μεγαλύτερη της Καππαδοκίας, η εκκλησία της Πόρπης, στην επαρχία Γκιόρεμε (Κόραμα), αποτελεί μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO.
          Η εκκλησία με τις εντυπωσιακές καμάρες και τις σπάνιες αγιογραφίες -καθ' υπερβολή κάποιοι την παρομοιάζουν με την πασίγνωστη Καπέλα Σιξτίνα στο Βατικανό- ανακαινίζεται εκ βάθρων από τις τουρκικές αρχές και, παρά τις σκαλωσιές που είναι εδώ και τρία χρόνια στο εσωτερικό της, δέχεται κάθε χρόνο χιλιάδες επισκέπτες, ανάμεσά τους και πολλούς Έλληνες.
          Ο ναός του 10ου αιώνα είναι ο πιο γνωστός και στην Ανατολή τον ονομάζουν «εκκλησία με τις καμινάδες», επειδή έχει λαξευτεί σε τέσσερα επίπεδα μέσα σε έναν βράχο με αρκετές μυτερές κορυφές, σαν καμινάδες. Οι πρώτες επεμβατικές εργασίες έγιναν τη δεκαετία του '80, ωστόσο τα τελευταία τρία χρόνια γίνονται πιο συστηματικές αναστηλώσεις στα τέσσερα τμήματα του ναού: την παλιά εκκλησία, τη νεότερη και μεγαλύτερη, το παρεκκλήσι και μία κρύπτη κάτω από τον ναό. Η παλιά εκκλησία χρονολογείται στα 963-969 μ.Χ. και αρχικά ήταν μονόκλιτη καμαροσκέπαστη.



 
Σε πολύ καλή κατάσταση διατήρησε το σκοτάδι τις αγιογραφίες του ναού-μνημείου της ανθρωπότητας


          Ο κυρίως ναός έχει πολύχρωμες, εντυπωσιακές αγιογραφίες, με τον θόλο να διατηρεί παραστάσεις από την Ανάληψη, την Υπαπαντή, τον Άγιο Χριστόφορο και τη Θεοτόκο Ένθρονη Βρεφοκρατούσα, σε έντονα, υπέροχα χρώματα. Η παλιά εκκλησία είναι διακοσμημένη με αποχρώσεις του κόκκινου και του πράσινου και σκηνές από την Καινή Διαθήκη με διάσπαρτες απεικονίσεις κάποιων αγίων. Οι τοίχοι της νέας εκκλησίας είναι καλυμμένοι από αγιογραφίες με τα θαύματα του Χριστού, επεισόδια από τη ζωή του Αγίου Βασιλείου (ένας από τους πατέρες της Καππαδοκίας), των Σαράντα Μαρτύρων και του Αγίου Μηνά.



Βυζαντινούς ναούς και ασκηταριά κρύβουν οι βράχοι και οι σπηλιές
 της Καππαδοκίας

              Το παρεκκλήσι είναι ένας μικρός, ενιαίος χώρος, ενώ μικρή σε διαστάσεις και χωρίς ιδιαίτερο διάκοσμο είναι η κρύπτη στο υπόγειο, κάτω από την παλιά εκκλησία.



Οι εντυπωσιακές καμάρες της εκκλησίας της Πόρπης, η οποία είναι λαξευμένη στο ασβεστολιθικό πέτρωμα


         Οι εργασίες χρηματοδοτούνται από τις τουρκικές αρχές, καθώς στην περιοχή της Καππαδοκίας δεν υπάρχει μητρόπολη του Οικουμενικού Πατριαρχείου, ούτε κανενός είδους εκκλησιαστική αρχή υπό την εποπτεία του. Είναι ωστόσο μια περιοχή την οποία έχει κατά καιρούς επισκεφθεί ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, σε μία από τις επισκέψεις του, μάλιστα, το 2000, είχε δηλώσει εντυπωσιασμένος από τον αριθμό των βυζαντινών εκκλησιών στην περιοχή.
        Το Γκιόρεμε (Κόραμα) είναι περιοχή της επαρχίας Νεβσεχίρ, που σχηματίστηκε από την έκρηξη του όρους Ερκιγιές πριν από 2.000 χρόνια. Στάχτη και λάβα δημιούργησαν ένα εκπληκτικής ομορφιάς τοπίο, που καλύπτει έκταση πάνω από 20.000 τ.χλμ. Το μαλακό πέτρωμα διαβρώθηκε από τον αέρα και τις βροχοπτώσεις, αφήνοντας σκληρές τις κορυφές στους σχηματισμούς των βράχων που μοιάζουν με καμινάδες.
         Σε έναν τέτοιο βράχο έχει λαξευτεί η εκκλησία της Πόρπης (Tikali Kilise), η είσοδος της οποίας είναι εξαιρετικά χαμηλή, ενώ στο εσωτερικό ο χώρος ανοίγει.


Αποκατάσταση
 Τρεις ναοί γεννιούνται ξανά...


       Σε κοντινή απόσταση βρίσκεται η εκκλησία του Ελμαλί, επίσης λαξευμένη σε σπηλιά, που χτίστηκε περίπου το 1050 και έχει κεντρικό θέμα τον Μυστικό Δείπνο και γραμμένη σε έναν τοίχο τη λέξη «ΙΧΘΥΣ». Εκτός από την εκκλησία του Ελμαλί, ανακαινίζεται επίσης αυτή της Αγίας Βαρβάρας, του Αγίου Ονούφριου, αλλά και η περίφημη Μαύρη ή Σκοτεινή εκκλησία, που ονομάζεται έτσι επειδή μπαίνει λίγο φως από έναν πολύ μικρό φεγγίτη. Πρόκειται για θολωτή εκκλησία του 11ου αιώνα που έχει μία κύρια αψίδα και δύο μικρές, αλλά και τέσσερις στύλους.
      Είναι διακοσμημένη με παραστάσεις από την Καινή Διαθήκη: τη Γέννηση του Χριστού, το Προσκύνημα των Μάγων, τον Χριστό Παντοκράτορα, τον Μυστικό Δείπνο, την Προδοσία του Ιούδα, τη Σταύρωση, την Ανάσταση. Μετά την τουρκική εισβολή και μέχρι το 1950 χρησιμοποιούνταν ως περιστερώνας. Τα τελευταία χρόνια γίνεται επίπονη εργασία στους τοίχους για να καθαριστούν από τα περιττώματα των πουλιών και να αποκαλυφθούν οι αγιογραφίες. Το λιγοστό φως που μπαίνει από τον φεγγίτη διατήρησε σε πολύ καλή κατάσταση τα χρώματα και τις μορφές των αγίων, τουλάχιστον σε όσα σημεία δεν έχουν καλυφθεί από ακαθαρσίες περιστεριών.

ΜΑΡΙΑ ΡΙΤΖΑΛΕΟΥ

ethnos.gr
 http://sophia-siglitiki.blogspot.gr