ΟΙ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΣΤΟΝ ΠΑΝΑΓΙΟ ΤΑΦΟ

            Στη δημοσιότητα τα εντυπωσιακά ευρήματα μιας μεγάλης επιχείρησης αναστήλωσης του εμβληματικού ναού στην Ιερουσαλήμ

Eπιμέλεια: THE LIFO TEAM

Έλληνες επιστήμονες αποκάλυψαν την «ταφική πλάκα του Ιησού» στο Ναό του Πανάγιου Τάφου Στη δημοσιότητα τα εντυπωσιακά ευρήματα μιας μεγάλης επιχείρησης αναστήλωσης του εμβληματικού ναού στην Ιερουσαλήμ 

                  Για πρώτη φορά εδώ και αιώνες, επιστήμονες αποκάλυψαν την επιφάνεια αυτού που παραδοσιακά θεωρείται ο τάφος του Ιησού Χριστού. Χτισμένος στον Ναό της Αναστάσεως του Κυρίου ή Ναό του Παναγίου Τάφου στη χριστιανική συνοικία της παλαιάς πόλης της Ιερουσαλήμ, ο τάφος ήταν καλυμμένος από μάρμαρο μέχρι τουλάχιστον το 1555 μ. Χ. και πιθανότατα και πολλούς αιώνες νωρίτερα.

Οι εργασίες των επιστημόνων του ΕΜΠ στον Πανάγιο Τάφο (DUSAN VRANIC, AP FOR NATIONAL GEOGRAPHIC)

                   "Το μάρμαρο που καλύπτει τον τάφο τραβήχτηκε στην άκρη και μείναμε έκπληκτοι με τον όγκο του υλικoύ από κάτω" λέει ο Fredrik Hiebert, αρχαιολόγος που συμμετέχει στις εργασίες αποκατάστασης. "Θα είναι μια μακρά επιστημονική ανάλυση, ωστόσο θα μπορέσουμε τελικά να δούμε την πρώτη πέτρινη επιφάνεια πάνω στην οποία, σύμφωνα με την παράδοση, τοποθετήθηκε το σώμα του Ιησού". Σύμφωνα με την χριστιανική παράδοση, το σώμα του Ιησού Χριστού τοποθετήθηκε πάνω σε μια πλάκα ή "ταφικό κρεβάτι" από ασβεστόλιθο δίπλα σε μια σπηλιά, μετά την σταύρωσή του από τους Ρωμαίους. Οι Χριστιανοί πιστεύουν πως ο Χριστός αναστήθηκε μετά τον θάνατο και οι γυναίκες που πήγαν για να μυρώσουν το σώμα τρεις ημέρες μετά την ταφή δήλωσαν πως δεν υπήρχαν καθόλου λείψανα. 

Η ταφική πλάκα στον Πανάγιο Τάφο (DUSAN VRANIC, AP FOR NATIONAL GEOGRAPHIC)

Προσκυνητές σε λειτουργία στον ναό

                           Η ταφική πλάκα βρίσκεται στο Κουβούκλιο, μια δομή είχε χτιστεί γύρω από τον τάφο, η οποία αναστηλώθηκε τελευταία φορά το διάστημα 1808-1810, καθώς είχε καταστραφεί σε πυρκαγιά. Στο Κουβούκλιο και τον εσωτερικό τάφο πραγματοποιούν εργασίες αποκατάστασης τα μέλη μιας ομάδας επιστημόνων από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο της Αθήνας, υπό την καθοδήγηση της καθηγήτριας Αντωνίας Μοροπούλου. Η έκθεση του ταφικού κρεβατιού δίνει στους ερευνητές για πρώτη φορά στα χρονικά την δυνατότητα να μελετήσουν την αρχική επιφάνεια του τάφου και μια ανάλυση του αρχικού βράχου μπορεί να τους κάνει να κατανοήσουν καλύτερα όχι μόνο την αρχική μορφή του ταφικού θαλάμου αλλά επίσης και το πώς εξελίχθηκε σε έναν από τους πιο ιερούς τόπους της Χριστιανοσύνης. "Είμαστε σε κρίσιμη στιγμή για την αποκατάσταση του Κουβουκλίου. Οι τεχνικές που χρησιμοποιούμε για να καταγράψουμε αυτό το μοναδικό μνημείο θα επιτρέψουν στον κόσμο να μελετήσουν τα ευρήματά μας σαν να ήταν οι ίδιοι μέσα στον τάφο του Χριστού" λέει η κα Αντωνία Μοροπούλου στο National Geographic που δημοσιεύει τα εντυπωσιακά ευρήματα από την Ιερουσαλήμ. 

 

 Η στιγμή της αποκάλυψης

             Οι πόρτες της Εκκλησίας είχαν κλείσει από νωρίς- ώρες πριν το καθιερωμένο πρόγραμμα, προκαλώντας σύγχυση σε ένα τεράστιο πλήθος πιστών και τουριστών που στέκονταν μπροστά στις τεράστιες ξύλινες πύλες. Μέσα, ένα μεγάλο πλήθος από συντηρητές, πιστούς του Τάγματος των Φραγκισκανών, Ελληνορθόδοξους ιερείς και Κόπτες είχαν περικυκλώσει το Κουβούκλιο. Μέσα στον τάφο, που συνήθως φωτίζεται μόνο από κεριά, υπήρχαν ηλεκτρικά φώτα μεγάλης έντασης, που έριχναν φως στο μικρό κελί, αποκαλύπτοντας μικρές λεπτομέρειες που συνήθως παραβλέπονται. Η μαρμάρινη πλάκα που καλύπτει την Αγία έδρα είχε τραβηχτεί μακριά. Από κάτω υπήρχε μια γκρι-μπεζ πέτρινη επιφάνεια. Γνωστή επίσης ως η Εκκλησία της Αναστάσεως, η διαχείρισή της μοιράζεται μεταξύ έξι Εκκλησιών, συμπεριλαμβανομένης της Ελληνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας και της Αρμενικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, οι οποίοι κάλεσαν το ΕΜΠ για να αναλάβει την αποκατάσταση. Έξω από το Κουβούκλιο, ο Πατριάρχης Θεόφιλος Γ' Ιεροσολύμων, στεκόταν παρακολουθώντας τις εργασίες. "Χαίρομαι που το κλίμα είναι τόσο ξεχωριστό, υπάρχει μια κρυφή ευδαιμονία. Εδώ έχουμε Φραγκισκανούς, Αρμένιους, Έλληνες, Μουσουλμάνους φρουρούς και Εβραίους αστυνομικούς. Ελπίζουμε και προσευχόμαστε πως αυτό θα αποτελέσει ένα αληθινό μήνυμα πως το αδύνατον μπορεί να γίνει δυνατό. Χρειαζόμαστε όλοι ειρήνη και αλληλοσεβασμό" λέει. 

O κατάμεστος ναός του Πανάγιου Τάφου το βράδυ της Ανάστασης

Η σκαλιστή εικόνα του Ιησού στην είσοδο του Πανάγιου Τάφου

             

 Αναστηλώνοντας έναν Ιερό Ναό

            Η αναστήλωση του Κουβουκλίου υπήρχε σαν σκέψη εδώ και δεκαετίες. Υπέστη καταστροφές κατά τη διάρκεια ενός σεισμού το 1927 και οι βρετανικές αρχές αναγκάστηκαν να ενισχύσουν το κτίριο το 1947 με αρκετά άσχημα δοκάρια, τα οποία τοποθέτησαν εξωτερικά και παραμένουν μέχρι σήμερα. Οι αντιπαλότητες ανάμεσα στους διεκδικητές του "status quo" και οι οικονομικές δυσκολίες καθυστέρησαν την επισκευή του. Το 2015, το Ελληνορθόδοξο Πατριαρχείο της Ιερουσαλήμ, με την συμφωνία των δύο άλλων μεγάλων κοινοτήτων, κάλεσε το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο της Αθήνας (το οποίο προηγουμένως είχε πραγματοποιήσει εργασίες αποκατάστασης στην Ακρόπολη και την Αγιά Σοφιά) να μελετήσει το Κουβούκλιο. Τον Μάρτιο του 2016 συμφωνήθηκε να ξεκινήσουν εργασίες αποκατάστασης που θα ολοκληρωθούν την Άνοιξη του 2017. Η αποκατάσταση θα φτάσει σε κόστος τα 3.7 εκατομμύρια ευρώ, χρήματα που σε μεγάλο βαθμό προέρχονται από σημαντικούς χορηγούς, όπως ο Βασιλιάς της Ιορδανίας Abdullah II και η Mica Ertegun, χήρα του Ahmet Ertegun συνιδρυτή της Atlantic Records. Η National Geographic Society, με την ευλογία του Ελληνικού Πατριαρχείου Ιεροσολύμων και τις άλλες θρησκευτικές κοινότητες, δημιούργησε μια στρατηγική συμμαχία με το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο για τη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς. Περισσότερα για τα νέα ευρήματα και όλη την επιχείρηση αποκατάστασης θα δημοσιοποιηθούν μέσω της εκπομπής Explorer στο National Geographic Channel τον επόμενο μήνα. 

Πηγή: www.lifo.gr

Έλληνες επιστήμονες αποκάλυψαν την «ταφική πλάκα του Ιησού» στο Ναό του Πανάγιου Τάφου Στη δημοσιότητα τα εντυπωσιακά ευρήματα μιας μεγάλης επιχείρησης αναστήλωσης του εμβληματικού ναού στην Ιερουσαλήμ 27.10.2016 | 21:30 Tweet Send Mail SHARES 2070 ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ Οι εργασίες των επιστημόνων του ΕΜΠ στον Πανάγιο Τάφο (DUSAN VRANIC, AP FOR NATIONAL GEOGRAPHIC) Οι εργασίες των επιστημόνων του ΕΜΠ στον Πανάγιο Τάφο (DUSAN VRANIC, AP FOR NATIONAL GEOGRAPHIC) Eπιμέλεια: THE LIFO TEAM Για πρώτη φορά εδώ και αιώνες, επιστήμονες αποκάλυψαν την επιφάνεια αυτού που παραδοσιακά θεωρείται ο τάφος του Ιησού Χριστού. Χτισμένος στον Ναό της Αναστάσεως του Κυρίου ή Ναό του Παναγίου Τάφου στη χριστιανική συνοικία της παλαιάς πόλης της Ιερουσαλήμ, ο τάφος ήταν καλυμμένος από μάρμαρο μέχρι τουλάχιστον το 1555 μ. Χ. και πιθανότατα και πολλούς αιώνες νωρίτερα. "Το μάρμαρο που καλύπτει τον τάφο τραβήχτηκε στην άκρη και μείναμε έκπληκτοι με τον όγκο του υλικoύ από κάτω" λέει ο Fredrik Hiebert, αρχαιολόγος που συμμετέχει στις εργασίες αποκατάστασης. "Θα είναι μια μακρά επιστημονική ανάλυση, ωστόσο θα μπορέσουμε τελικά να δούμε την πρώτη πέτρινη επιφάνεια πάνω στην οποία, σύμφωνα με την παράδοση, τοποθετήθηκε το σώμα του Ιησού". Σύμφωνα με την χριστιανική παράδοση, το σώμα του Ιησού Χριστού τοποθετήθηκε πάνω σε μια πλάκα ή "ταφικό κρεβάτι" από ασβεστόλιθο δίπλα σε μια σπηλιά, μετά την σταύρωσή του από τους Ρωμαίους. Οι Χριστιανοί πιστεύουν πως ο Χριστός αναστήθηκε μετά τον θάνατο και οι γυναίκες που πήγαν για να μυρώσουν το σώμα τρεις ημέρες μετά την ταφή δήλωσαν πως δεν υπήρχαν καθόλου λείψανα. Προσκυνητές σε λειτουργία στον ναό Προσκυνητές σε λειτουργία στον ναό Προσκυνητές στον Ναό του Πανάγιου Τάφου Προσκυνητές στον Ναό του Πανάγιου Τάφου Η ταφική πλάκα βρίσκεται στο Κουβούκλιο, μια δομή είχε χτιστεί γύρω από τον τάφο, η οποία αναστηλώθηκε τελευταία φορά το διάστημα 1808-1810, καθώς είχε καταστραφεί σε πυρκαγιά. Στο Κουβούκλιο και τον εσωτερικό τάφο πραγματοποιούν εργασίες αποκατάστασης τα μέλη μιας ομάδας επιστημόνων από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο της Αθήνας, υπό την καθοδήγηση της καθηγήτριας Αντωνίας Μοροπούλου. Η έκθεση του ταφικού κρεβατιού δίνει στους ερευνητές για πρώτη φορά στα χρονικά την δυνατότητα να μελετήσουν την αρχική επιφάνεια του τάφου και μια ανάλυση του αρχικού βράχου μπορεί να τους κάνει να κατανοήσουν καλύτερα όχι μόνο την αρχική μορφή του ταφικού θαλάμου αλλά επίσης και το πώς εξελίχθηκε σε έναν από τους πιο ιερούς τόπους της Χριστιανοσύνης. "Είμαστε σε κρίσιμη στιγμή για την αποκατάσταση του Κουβουκλίου. Οι τεχνικές που χρησιμοποιούμε για να καταγράψουμε αυτό το μοναδικό μνημείο θα επιτρέψουν στον κόσμο να μελετήσουν τα ευρήματά μας σαν να ήταν οι ίδιοι μέσα στον τάφο του Χριστού" λέει η κα Αντωνία Μοροπούλου στο National Geographic που δημοσιεύει τα εντυπωσιακά ευρήματα από την Ιερουσαλήμ. Η ταφική πλάκα στον Πανάγιο Τάφο (DUSAN VRANIC, AP FOR NATIONAL GEOGRAPHIC) Η ταφική πλάκα στον Πανάγιο Τάφο (DUSAN VRANIC, AP FOR NATIONAL GEOGRAPHIC) Η στιγμή της αποκάλυψης Οι πόρτες της Εκκλησίας είχαν κλείσει από νωρίς- ώρες πριν το καθιερωμένο πρόγραμμα, προκαλώντας σύγχυση σε ένα τεράστιο πλήθος πιστών και τουριστών που στέκονταν μπροστά στις τεράστιες ξύλινες πύλες. Μέσα, ένα μεγάλο πλήθος από συντηρητές, πιστούς του Τάγματος των Φραγκισκανών, Ελληνορθόδοξους ιερείς και Κόπτες είχαν περικυκλώσει το Κουβούκλιο. Μέσα στον τάφο, που συνήθως φωτίζεται μόνο από κεριά, υπήρχαν ηλεκτρικά φώτα μεγάλης έντασης, που έριχναν φως στο μικρό κελί, αποκαλύπτοντας μικρές λεπτομέρειες που συνήθως παραβλέπονται. Η μαρμάρινη πλάκα που καλύπτει την Αγία έδρα είχε τραβηχτεί μακριά. Από κάτω υπήρχε μια γκρι-μπεζ πέτρινη επιφάνεια. Γνωστή επίσης ως η Εκκλησία της Αναστάσεως, η διαχείρισή της μοιράζεται μεταξύ έξι Εκκλησιών, συμπεριλαμβανομένης της Ελληνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας και της Αρμενικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, οι οποίοι κάλεσαν το ΕΜΠ για να αναλάβει την αποκατάσταση. Έξω από το Κουβούκλιο, ο Πατριάρχης Θεόφιλος Γ' Ιεροσολύμων, στεκόταν παρακολουθώντας τις εργασίες. "Χαίρομαι που το κλίμα είναι τόσο ξεχωριστό, υπάρχει μια κρυφή ευδαιμονία. Εδώ έχουμε Φραγκισκανούς, Αρμένιους, Έλληνες, Μουσουλμάνους φρουρούς και Εβραίους αστυνομικούς. Ελπίζουμε και προσευχόμαστε πως αυτό θα αποτελέσει ένα αληθινό μήνυμα πως το αδύνατον μπορεί να γίνει δυνατό. Χρειαζόμαστε όλοι ειρήνη και αλληλοσεβασμό" λέει. Η σκαλιστή εικόνα του Ιησού στην είσοδο του Πανάγιου Τάφου Η σκαλιστή εικόνα του Ιησού στην είσοδο του Πανάγιου Τάφου O κατάμεστος ναός του Πανάγιου Τάφου το βράδυ της Ανάστασης O κατάμεστος ναός του Πανάγιου Τάφου το βράδυ της Ανάστασης Αναστηλώνοντας έναν Ιερό Ναό Η αναστήλωση του Κουβουκλίου υπήρχε σαν σκέψη εδώ και δεκαετίες. Υπέστη καταστροφές κατά τη διάρκεια ενός σεισμού το 1927 και οι βρετανικές αρχές αναγκάστηκαν να ενισχύσουν το κτίριο το 1947 με αρκετά άσχημα δοκάρια, τα οποία τοποθέτησαν εξωτερικά και παραμένουν μέχρι σήμερα. Οι αντιπαλότητες ανάμεσα στους διεκδικητές του "status quo" και οι οικονομικές δυσκολίες καθυστέρησαν την επισκευή του. Το 2015, το Ελληνορθόδοξο Πατριαρχείο της Ιερουσαλήμ, με την συμφωνία των δύο άλλων μεγάλων κοινοτήτων, κάλεσε το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο της Αθήνας (το οποίο προηγουμένως είχε πραγματοποιήσει εργασίες αποκατάστασης στην Ακρόπολη και την Αγιά Σοφιά) να μελετήσει το Κουβούκλιο. Τον Μάρτιο του 2016 συμφωνήθηκε να ξεκινήσουν εργασίες αποκατάστασης που θα ολοκληρωθούν την Άνοιξη του 2017. Η αποκατάσταση θα φτάσει σε κόστος τα 3.7 εκατομμύρια ευρώ, χρήματα που σε μεγάλο βαθμό προέρχονται από σημαντικούς χορηγούς, όπως ο Βασιλιάς της Ιορδανίας Abdullah II και η Mica Ertegun, χήρα του Ahmet Ertegun συνιδρυτή της Atlantic Records. Η National Geographic Society, με την ευλογία του Ελληνικού Πατριαρχείου Ιεροσολύμων και τις άλλες θρησκευτικές κοινότητες, δημιούργησε μια στρατηγική συμμαχία με το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο για τη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς. Περισσότερα για τα νέα ευρήματα και όλη την επιχείρηση αποκατάστασης θα δημοσιοποιηθούν μέσω της εκπομπής Explorer στο National Geographic Channel τον επόμενο μήνα. Πηγή: www.lifo.gr

Μυστράς: Στον «ένδοξο Βυζαντινισμό» του Αγίου Δημητρίου

 

Μυστράς: Στον «ένδοξο Βυζαντινισμό» του Αγίου Δημητρίου

 

Της Λίτσας Ι. Χατζηφώτη, αρχαιολόγου

     Καθώς ανεβαίνει ο προσκυνητής στα δρομάκια του Μυστρά αισθάνεται την έλλειψη της μόνιμης ανθρώπινης παρουσίας. Καθώς εισέρχεται, όμως, στον Ναό του Αγίου Δημητρίου ένα ευχάριστο ξάφνιασμα τον καταλαμβάνει. Το προσκυνητάρι, το παγκάρι, τα καντήλια, όλα μαρτυρούν ότι ο ναός λειτουργείται. Αν είναι τυχερός και δεν υπάρχει πολυκοσμία νιώθει συγκίνηση και ανάταση, καθώς οι ιστορικές μνήμες πιέζουν έντονα.

    Πριν καν να αρχίσει να φέρει το βλέμμα του ολόγυρα, αντιλαμβάνεται ότι δεν είναι το περιβάλλον αντικείμενο παρατήρησης αλλά ένα με τον ίδιο. Αμέσως συνειδητοποιεί την πλάκα με τον ανάγλυφο δικέφαλο αετό στο πάτωμα. Σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση, οι δεσπότες της Πελοποννήσου γονυπετούσαν επάνω της την ώρα που περιφέρονταν στον ναό τα άγια δώρα, γι’ αυτό ο λαός προσέχει σήμερα να μην πατήσει επάνω στο «ιερό πουλί». Είναι ορισμένα σημεία που συγκινούν ιδιαίτερα σε αυτό το συγκρότημα. Δημιουργούν αμεσότερη επαφή και συγκλονιστική εμπειρία σε όσους διαθέτουν ματιά ευαίσθητη σε ό,τι υλικό διατηρεί μέσα από τους αιώνες την ανθρώπινη ζεστασιά και μαρτυρεί για την ανθρώπινη ιστορία.

      Ο Άγιος Δημήτριος, μνημείο του τέλους του 13^ου αι. (1291- 1292), παρά τις μετατροπές και τα προσκτίσματα των νεοτέρων χρόνων, με όλη την εικόνα που παρουσιάζει, μας γυρίζει στον «ένδοξό μας βυζαντινισμό». Φέρεται ότι ιδρύθηκε από τον λόγιο βυζαντινό κληρικό Νικηφόρο Μοσχόπουλο, ανεψιό ίσως του Μανουήλ Μοσχόπουλου και μαθητή του Μάξιμου Πλανούδη. Άνθρωπος με πλούσια μόρφωση και έντονη δράση, είχε δημιουργήσει σπουδαία βιβλιοθήκη, είτε αντιγράφοντας ο ίδιος κώδικες είτε αγοράζοντας.

      Η χρονολογία 1291-1292, η οποία αναγράφεται σε επιγραφή εντοιχισμένη στον νότιο τοίχο του νάρθηκα, ίσως, κατά τον Μ. Χατζηδάκη, να αναφέρεται στην ίδρυση του νάρθηκα και ο ναός να είναι έργο παλαιότερο, που θεμελιώθηκε από τον επίσκοπο Ευγένιο, ο οποίος εικονίζεται στο διακονικό. Ο ίδιος βυζαντινολόγος υποστήριζε, επίσης, ότι οι τοιχογραφίες του μνημείου χρονολογούνται στο 1272. Θεωρείται πιθανόν, λοιπόν, η πρώτη ανακαίνιση του ναού στα χρόνια του Μοσχόπουλου να συνετέλεσε ώστε να θεωρηθεί ιδρυτής της.

      Ο ναός ήταν αρχικά τρίκλιτη βασιλική με υπερυψωμένο το μεσαίο κλίτος. Στη διάρκεια του 15^ου αι., για άγνωστο λόγο, απομακρύνθηκε η παλαιά στέγη, κατασκευάσθηκε στα πλάγια κλίτη γυναικωνίτης στο ύψος του γείσου και η στέγη διαμορφώθηκε ως σε πεντάτρουλο σταυρικό οικοδόμημα. Οι εργασίες αυτές, όμως, είχαν ως αποτέλεσμα την καταστροφή της αγιογράφησης, ενώ έμειναν σε μεγάλο βαθμό ακέφαλες οι περισσότερες μορφές του νοτίου κλίτους.

      Οι τοιχογραφίες του Μητροπολιτικού Ναού του Μυστρά χρονολογούνται στο δεύτερο μισό του 13^ου αι. και, όπως φαίνεται, είναι έργα δύο διαφορετικών τάσεων καλλιτεχνών. Η μία είναι προσκολλημένη στη ζωγραφική των χρόνων των Κομνηνών και η άλλη είναι στραμμένη στον «ρεαλισμό και τον ιμπρεσιονισμό», όπως εκφράζεται στο Καχριέ Τζαμί της Κωνσταντινούπολης.

Στους εξωτερικούς τοίχους του Αγίου Δημητρίου είναι φανερή η διαφορετική αρχιτεκτονική διακόσμηση, αποτέλεσμα των κατά καιρούς μεταβολών στο οικοδόμημα. Χαρακτηριστική είναι η πλέον επιβλητική ανατολική πλευρά με τις τρίπλευρες αψίδες, το πλινθοπερίκλειστο οικοδομικό σύστημα και τις οδοντωτές διακοσμητικές ταινίες.

     Στο δυτικό τμήμα της αυλής, που σχηματίζεται στα βόρεια του ναού, από όπου γίνεται σήμερα η είσοδος στη Μητρόπολη και από όπου η θέα προς την πεδιάδα είναι σαγηνευτική, υψώνεται το διώροφο μητροπολιτικό μέγαρο, κτίριο των τελευταίων χρόνων της Τουρκοκρατίας (1754). Ιδρυτής του είναι ο Μητροπολίτης Ανανίας, συγκλονιστική μορφή του 18^ου αι., στον οποίο θα επανέλθουμε πιο κάτω.

    Το κτίριο αυτό επισκευάσθηκε και χρησιμοποιείται ως Μουσείο του Μυστρά. Ανάμεσα στα σπουδαία εκθέματά του, ο προσκυνητής θα σταθεί οπωσδήποτε στα πολυάριθμα ανάγλυφα που προέρχονται από τον αρχιτεκτονικό διάκοσμο των άλλων κτιρίων της βυζαντινής πολιτείας, θα θαυμάσει τις υπέροχες εικόνες του, μεταξύ των οποίων μία των Αγίων Δημητρίου και Γεωργίου εφίππων επάνω στο ίδιο άλογο, και τα λείψανα ενδυμασίας μιας αρχόντισσας του τόπου που είχε ταφεί στον Μυστρά, καθώς και πολύ ενδιαφέροντα σπαράγματα τοιχογραφιών.

Η περιπέτεια ενός συμβόλου

 

                 

     Η ημισέληνος, επίσημο σήμερα σύμβολο αρκετών μουσουλμανικών κρατών, ήταν σύμβολο πολλών λαών προτού το υιοθετήσουν οι μουσουλμάνοι. Η αναζήτηση της προέλευσης της ημισελήνου και του αστεριού ως συμβόλων, μας οδηγεί στην εποχή των αρχαίων Σουμερίων αλλά και στην αρχαία Αίγυπτο.Οι λαοί της Μεσοποταμίας αλλά και οι Πέρσες χρησιμοποιούσαν την ημισέληνο ως σύμβολο με ιερές ιδιότητες.

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ

          Το αρχαιότερο Eλληνικό νόμισμα πάνω στο οποίο υπάρχει η ημισέληνος είναι νόμισμα από την Κάτω Ιταλία που χρονολογείται στον 6ο αιώνα π.Χ. Στη συνέχεια το βρίσκουμε σε πολλές ελληνικές περιοχές του αρχαίου ελληνικού κόσμου από την Κρήτη μέχρι τη Μακεδονία και την Μικρά Ασία.

       Την ημισέληνο βρίσκουμε και στην αρχαία ελληνική αποικία του Βυζαντίου που ίδρυσε ο Βύζας ο Μεγαρεύς. Το νόμισμα αυτό κόπηκε το 341 π.Χ. απο τους ντόπιους κατοίκους, όταν κατάφεραν να αποκρούσουν την αιφνιδιαστική επίθεση που είχε εξαπολύσει στην αποικία τους ο Βασιλιάς της Μακεδονίας Φίλιππος ο δεύτερος.

          Στα κατοπινά χρόνια οι Ρωμαίοι χρησιμοποίησαν στα νομίσματά τους την ημισέληνο.

ΒΥΖΑΝΤΙΟ

        Στον 5ο αιώνα μ.Χ. σε νόμισμα του αυτοκράτορα Αναστασίου Ι (491-518 μ.Χ.), βρίσκουμε νόμισμα που στη μια μεριά έχει την προτομή του αυτοκράτορα και στην άλλη την ημισέληνο. Στη συνέχεια και για πολλούς αιώνες συναντούμε την ημισέληνο με πολλούς τρόπους σε απεικονίσεις στο Βυζάντιο.

           Όταν έφτασαν οι Οθωμανοί στην περιοχή της Μικράς Ασίας (κυρίως όμως οι Σελτζούκοι, οι οποίοι αντέγραψαν σε πάρα πολλά πράγματα το Βυζάντιο), «δανείστηκαν» την ημισέληνο από τους Βυζαντινούς και σταδιακά έγινε το έμβλημα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

        Σήμερα όσοι θέλουν να δουν την ημισέληνο σε βυζαντινά νομίσματα δεν έχουν παρά να επισκεφθούν τις νομισματικές συλλογές των Ελληνικών Μουσείων αλλά ακόμα και σε Βυζαντινές τοιχογραφίες στη Λακωνία (χωριό Γεράκι κ.α.), όπου υπάρχει πεντακάθαρο σε ασπίδα του Αγίου Γεωργίου.

        Οι Οθωμανοί χρησιμοποίησαν την ημισέληνο στη σημαία τους, αν και αναφέρεται ότι η ημισέληνος και το αστέρι υπήρξαν ιερά σύμβολα των τουρκικών φυλών και πριν από την έλευση του Ισλάμ.

         Μέχρι τον 18ο αι. το τουρκικό εθνόσημο ήταν η απλή ημισέληνος, χωρίς το άστρο. Το άστρο το πρόσθεσε ο σουλτάνος Σελίμ Γ΄ (1789-1808) και είχε οκτώ ακτίνες, ενώ ο σουλτάνος Αβδούλ Μετζίτ (1840-1861) το έκανε με πέντε ακτίνες.

Θεοδοσιος Β΄, ο μικρός (408-450)

 

του Ηλία Λάσκαρη ,Βυζαντινοί αυτοκράτορες

     

 

                  Τον Αρκάδιο διαδέχτηκε στο θρόνο ο γιος του Θεοδόσιος Β' ο οποίος ήταν τότε επτά ετών.  Επονομάστηκε «Μικρός», όχι λόγω της ηλικίας του ή της αξίας του αλλά σε αντιδιαστολή με τον ένδοξο παππού του, το Θεοδόσιο τον Α' που είχε επονομαστεί «Μέγας».

           Επειδή ήταν ανήλικος επιτροπευόταν κατά τα πρώτα χρόνια της βασιλείας του μέχρι το 414 από το δραστήριο και ικανότατο Ανθέμιο, που ήταν παλαιότερα αρχηγός της αυτοκρατορικής φρουράς.

                      

 

Θεοδοσιος Β΄, ο μικρός  (408-450)

 

 

 

Ανθέμιος και Πουλχερία

  

 

              Ο Ανθέμιος διέθετε αξιόλογες πολιτικές και στρατιωτικές ικανότητες. Όταν ανέλαβε την εξουσία φρόντισε αμέσως για την αντιμετώπιση των Ούννων που είχαν φτάσει μέχρι την περιοχή της Θράκης. Μέχρι το 412 κατόρθωσε να τους νικήσει. Έπιασε μάλιστα και πολλούς αιχμαλώτους τους οποίους εγκατέστησε στη Μικρά Ασία όπου ασχολήθηκαν με γεωργικές εργασίες. Ο Ανθέμιος οργάνωσε περιπολίες πλοίων στο Δούναβη (που ήταν το βόρειο σύνορο του Βυζαντινού Κράτους) για να εμποδίσει τους Ούννους και τους Γερμανούς επιδρομείς. Αν αυτό το ωραίο μέτρο του Ανθέμιου το διατηρούσαν και στο μέλλον, θα μπορούσε να απαλλαγεί η αυτοκρατορία και ιδιαίτερα ο Ελλαδικός χώρος από τις επιδρομές διαφόρων λαών (Ούννων, Γερμανών, Αβάρων, Σλάβων) και από τις καταστροφές που προκάλεσαν. 

            Ένα άλλο πολύ σημαντικό έργο του Ανθέμιου ήταν η κατασκευή των Θεοδοσιανών τειχών. Λέγοντας, Θεοδοσιανά τείχη εννοούμε τα Χερσαία τείχη (δηλαδή τα τείχη της ξηράς σε αντιδιαστολή με τα θαλάσσια τείχη), τα οποία ήταν διπλά και άρχιζαν από την Προποντίδα (θάλασσα του Μαρμαρά) και τέλειωναν στο επάνω μέρος του Κερατίου κόλπου κοντά στα ανάκτορα των Βλαχερνών. Η κατασκευή τους ολοκληρώθηκε το 413. Από τότε μέχρι την άλωση της Κων/πολης από τους Οθωμανούς Τούρκους διατηρήθηκαν απόρθητα. Μέχρι σήμερα σώζονται μεγαλοπρεπή ερείπια αυτών των τειχών, τα οποία για ένα διάστημα χιλίων ετών υπήρξαν υπόδειγμα οχυρωματικής τέχνης. 

              Το έτος 414 ύστερα από συνεννόηση με τη Σύγκλητο ανακηρύχθηκε Αυγούστα (αυτοκράτειρα) η αδερφή του Θεοδοσίου Β' Πουλχερία, που ήταν προικισμένη με πολιτικό νου και γι' αυτό πήρε ενεργό μέρος στη διακυβέρνηση του κράτους παραμερίζοντας τον Ανθέμιο. Επειδή ήταν εξαιρετικά φιλόδοξη και δραστήρια, ήθελε να κρατήσει την εξουσία και μετά την ενηλικίωση του αδελφού της. Γι' αυτό έστρεψε την προσοχή του στα θρησκευτικά ζητήματα, στην ιππασία, στο κυνήγι και στη ζωγραφική, ώστε να μην ενδιαφερθεί ποτέ αυτός για τα πολιτικά ζητήματα. Με την υπόδειξη μάλιστα της Πουλχερίας παντρεύτηκε ο Θεοδόσιος μια γνήσια Ελληνίδα την ωραιότατη Αθηναΐδα που καταγόταν από την Αθήνα και ήταν κόρη του πλατωνικού φιλόσοφου Λεόντιου.

            Η Αθηναΐδα ήταν πολύ μορφωμένη και πολύ έξυπνη. Βαφτίστηκε Χριστιανή παίρνοντας το όνομα Ευδοκία και διακρίθηκε για την ευσέβεια της. Έτσι λοιπόν η πανέμορφη Αθηναΐδα—Ευδοκία βρέθηκε από τις όχθες του Ιλισσού στις όχθες του Βοσπόρου. Ποτέ όμως δεν ξέχασε τη σφοδρή αγάπη της για την ελληνική γλώσσα και φιλοσοφία. Πιθανότατα σε ενέργειες της Ευδοκίας οφειλόταν η ίδρυση του Πανεπιστημίου της Κων/πόλεως που λεγόταν αλλιώς και Πανδιδακτήριο (το έτος 425 μ.Χ.). Με διάταγμα καθορίστηκε ότι η Σχολή αυτή θα περιλάμβανε 10 έδρες της ελληνικής και 10 της λατινικής γραμματικής, πέντε έδρες της ελληνικής και τρεις της λατινικής ρητορικής, μια έδρα ελληνικής φιλοσοφίας και δύο έδρες λατινικές για τη διδασκαλία του δικαίου. Η ίδια η αυτοκράτειρα πρωτοστάτησε στην εκλογή ικανών καθηγητών της Σχολής. Παράλληλα οι θεολογικές σπουδές άρχισαν να διδάσκονται συστηματικά στην Πατριαρχική σχολή της Κων/πολης και στα μοναστήρια.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

               Το σπουδαιότερο όμως έργο της βασιλείας του Θεοδοσίου του Β' είναι η έκδοση του Θεοδοσιανού Κώδικα (το 438). Ο κώδικας αυτός αποτελεί συγκέντρωση και κωδικοποίηση σε 16 βιβλία όλων των αυτοκρατορικών νόμων από το 312 μέχρι το 437 μ.Χ. Ο Θεοδοσιανός κώδικας θα χρησιμεύσει ως βάση της νομοθεσίας του Ιουστινιανού κατά τον 6ο αιώνα.

 

 

Εξωτερική πολιτική του Θεοδοσίου Β΄

 

             Ο Θεοδόσιος είχε να αντιμετωπίσει σοβαρά εξωτερικά προβλήματα. Πρώτα—πρώτα το ζήτημα της Αρμενίας. Τη χώρα αυτή τελικά την μοιράστηκαν βυζαντινοί και Πέρσες. Κατά την εποχή του Θεοδοσίου του Β' ο μοναχός και άγιος της αρμενικής εκκλησίας Μεστρώπιος επινόησε το αρμενικό αλφάβητο και με ένα επιτελείο συμπατριωτών του μετάφρασαν την Αγία Γραφή και άλλα ελληνικά θεολογικά φιλολογικά και ιστορικά έργα στην αρμενική γλώσσα. Σιγά—σιγά οι Αρμένιοι εκχριστιανίστηκαν. Ο εκχριστιανισμός των Αρμενίων ανησύχησε τους Πέρσες, οι οποίοι άρχισαν διωγμούς εναντίον τους. Οι βυζαντινοί αντέδρασαν στους διωγμούς και επακολούθησε βυζαντινο—περσικός πόλεμος, που σταμάτησε το 422 μ.Χ. χωρίς κανένα ουσιαστικό αποτέλεσμα. Ένα άλλο σημαντικό εξωτερικό πρόβλημα που είχαν, να αντιμετωπίσουν, οι βυζαντινοί κατά την εποχή αυτή, ήταν και πάλι οι Ούννοι. Είδαμε προηγουμένως ότι ο Ανθέμιος είχε κατορθώσει το 412 να τους νικήσει και έτσι να εμποδίσει τις εισβολές τους στη Βαλκανική Χερσόνησο. Μέσα σε 11 χρόνια από το 434 έως το 445 οι Ούννοι με αρχηγούς τους αδελφούς Βλέδα και Αττίλα εξάπλωσαν την κυριαρχία τους στην Κεντρική Ευρώπη από την Παννονία (σημερινή Ουγγαρία) μέχρι τον Καύκασο. Οι επιδρομές τους στις βαλκανικές επαρχίες του βυζαντινού κράτους ήταν καταστρεπτικές. Το 435 μ.Χ. οι βυζαντινοί είχαν υπογράψει τη συνθήκη του Μάργου, με την οποία παραχωρούσαν στους Ούννους εμπορικές και οικονομικές διευκολύνσεις. To 443 το Βυζάντιο αναγκάστηκε να υπογράψει νέα πιο ταπεινωτική ειρήνη, με την οποία γινόταν φόρου υποτελές στους Ούννους. Αργότερα το 447—48 σε μια νέα επιδρομή τους, οι Ούννοι κατέστρεψαν 70 πόλεις στην Θράκη και στη Μοισία (σημερινή Βουλγαρία). Το πρόβλημα των Ούννων τελικά θα κληροδοτηθεί στο διάδοχο του Θεοδοσίου του Β' Μαρκιανό.

 

 

Θρησκευτική πολιτική του Θεοδοσίου Β΄

 

 

          Τα κυριότερα σημεία της θρησκευτικής πολιτικής του Θεοδοσίου του Β' είναι δύο: Η καταστροφή εθνικών ναών που υπήρχαν ακόμη και η Γ' Οικουμενική Σύνοδος. Με νόμο του Θεοδοσίου του Β' το 426 διατάχτηκε η καταστροφή των εθνικών ναών που υπήρχαν ακόμα. Τότε πιστεύεται ότι καταστράφηκε και ο ναός του Δία στην Ολυμπία. Το γεγονός ότι σώθηκε ο Παρθενώνας ίσως να οφείλεται στην επίδραση της βασίλισσας Ευδοκίας, η οποία ασκούσε μεγάλη επιρροή στον αυτοκράτορα σύζυγο της.

 

    

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

          Η Γ' Οικουμενική Σύνοδος συνήλθε το 431 μ.Χ. στην Έφεσο και καταδίκασε την αιρετική διδασκαλία του Νεστόριου, ο οποίος δίδασκε, ότι ο Χριστός είναι απλός άνθρωπος, με τον οποίο ενώθηκε έπειτα ο Θείος Λόγος. Σύμφωνα με την αίρεση του Νεστορίου, η Παναγία επειδή γέννησε τον άνθρωπο Χριστό και όχι τον υιό του Θεού, πρέπει να ονομάζεται Χριστοτόκος και όχι Θεοτόκος. Την αίρεση αυτή την καταδίκασε η Γ' Οικουμενική Σύνοδος η οποία όρισε ότι ο Χριστός είναι τέλειος Θεός και τέλειος άνθρωπος και ότι η Παναγία πρέπει να ονομάζεται Θεοτόκος γιατί γέννησε τον «ενσκαρκωθέντα Λόγο, τον Θεάνθρωπο». Ο Νεστόριος καθαιρέθηκε και οι οπαδοί του (οι Νεστοριανοί) αναθεματίστηκαν.

 

 

Θάνατος του Θεοδοσίου Β΄

 

            Ο Θεοδόσιος Β' μετά από βασιλεία 42 ετών πέθανε κατά τα τέλη Ιουλίου του 450 σε ηλικία 51 ετών. Ο θάνατος του προήλθε από θανάσιμο τραύμα στην σπονδυλική στήλη, το οποίο έπαθε όταν κατάπεσε από τον ίππο του κατά τη διάρκεια ενός κυνηγιού. Ο Θεοδόσιος Β' δεν άφησε άρρενες, απογόνους με αποτέλεσμα να εκλείψει μαζί με αυτόν και η δυναστεία του Θεοδόσιου του Μεγάλου, η οποία κατείχε το θρόνο από το 379.

           Ο αυτοκράτορας πεθαίνοντας είχε συνείδηση των κρίσιμων περιστάσεων. Γι' αυτό αποφάσισε να μη στερήσει την αδελφή του Πουλχερία από την εξουσία την οποία κατείχε άξια από το 414. Έτσι λοιπόν δύο μέρες πριν από το θάνατο του Θεοδόσιου αποφασίστηκε να δοθεί στην Πουλχερία σύζυγος προχωρημένης ηλικίας (ώστε να σεβαστεί το τάμα της ότι θα έμενε ισοβίως παρθένα) και συγχρόνως ικανός και δραστήριος για να αντιμετωπίσει τα κρίσιμα προβλήματα του κράτους. Ιδανικό πρόσωπο γι' αυτήν την περίσταση ήταν ο εκ Θράκης γέρων συγκλητικός Μαρκιανός ο οποίος νυμφεύτηκε την Πουλχερία και αναγορεύθηκε αυτοκράτορας.