ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΙΣΤΟΡΙΚΑ: Ο ΣΩΤΗΡΑΣ ΤΟΥ ΟΙΤΥΛΟΥ

Είναι η εκκλησία που βρίσκεται μπροστά και κάτω από το Οίτυλο στην παλιά Κάτω Χώρα που ήταν η μοναστική κοινωνία του κάστρου της Μαϊνης.

αναδημοσίευση από τη σελίδα http://www.mani.org.gr/medikoi/

Ο ναός έχει κτιστεί από τους Βυζαντινούς Διοικητές του Οιτύλου στο πρώτο μισό του 14ου αιώνα1, με Βυζαντινή αρχιτεκτονική (απλός δικιόνιος σταυροειδής). Όταν κτίστηκε έγινε ο μητροπολιτικός και επισκοπικός ναός του κάστρου της Μαϊνης, μπορεί να ήταν τρισυπόστατος, όμως σε μας διασώθηκαν οι δύο υποστάσεις, Μεταμόρφωση του Σωτήρος και Κοίμηση της Θεοτόκου.

Ο Σωτήρας κτίστηκε κοντά στο κάστρο για να είναι κάτω από την σκέπη του και μακριά από την κοσμική κοινωνία, ανάμεσα στις σκήτες και στα μοναστηράκια των μοναχών. Στα υλικά του προστέθηκαν λείψανα από τον πρώτο παλαιοχριστιανικό επισκοπικό ναό της Παναγιάς Σωτήρας που χτίστηκε πάνω ή στα λείψανα του αρχαίου ναού του Σάραπι που πρέπει να βρισκότανε στον Καραβοστάσι. Από εκεί σώζονται οι δύο υποστάσεις μόνο που η Σωτήρα μέσα στους αιώνες έγινε Μεταμόρφωση του Σωτήρα (με την λέξη Σωτήρας επί Αγίου Νίκωνα εννοούσε τον Θεό, τον Χριστό και την Παναγία).

Από τον παλιό ναό φέρανε διάφορα αρχιτεκτονικά μέλη για ευλογία όπως την Αγία Τράπεζα, δύο ραβδωτούς κίονες και δύο κιονόκρανα που κάποτε κράταγαν τον αρχαίο ναό του Σάραπι και σήμερα στηρίζουν τον τρούλο της εκκλησίας, και πολλά άλλα σκαλιστά μάρμαρα. Παλιότερα ήταν εντοιχισμένο ένα αρχαίο επιτύμβιο μάρμαρο που παρίστανε έναν ιππέα2, στην καμάρα δεξιά επάνω όπως μπαίνουμε από το πάνω μέρος, που τώρα είναι μια άδεια θέση διαστάσεων 36Χ36 εκατ., αλλά το κλέψανε στην δεκαετία του ’50.

Στον Σωτήρα λειτουργήθηκε ο αυτοκράτορας Μανουήλ Παλαιολόγος το 1417 που ήρθε στο Οίτυλο και εκεί πρωτευλογήθηκε η Μεγάλη Γιορτή που αυτός επέβαλλε στον Διοικητή και στις Κεφαλές της Μάνης.

Στον Σωτήρα ξαπόστασε και η Κυρούλα τον Μεδίκων Ανθή το γένος Κοντόσταβλου, συνοδευόμενη από τον υπασπιστή (ψυχάριον) Μπαζίνα ερχόμενη στο Οίτυλο μετά την δολοφονία του άντρα της Πιέρρου Μέδικου στο Μέζαπο από τους Κοντόσταβλους. Η Κυρούλα έχτισε την καμάρα (φόρο) και το τέμπλο, γιατί βρήκε τον ναό ακόμη ημιτελή. Ο πρώτος φόρος είχε και αγιογράφηση αλλά γκρεμίστηκε και ξαναχτίστηκε γύρω στα 1600, σήμερα πάλι γκρεμισμένος είναι από τα μέσα της δεκαετίας του ’70, το 1978-79 κτίστηκε από την Κοινότητα ο τοίχος και χρησιμοποίησαν τις πελεκητές πέτρες της καμάρας

Όταν έφυγαν οι Παλαιολόγοι το 1461 άφησαν τον Σωτήρα μισό στους Κακασαγγιάνους, που ήσαν οι υπερασπιστές του κάστρου σ’ εκείνη την πλευρά και γύρω απ’ το Φρύγανο, και μισό στους Μέδικους – Γιατριάνους. Υποχρέωσαν τους Κακασαγγιάνους να προστατέψουν την κόρη του τελευταίου διοικητή Οιτύλου και Μεθώνης Ιωάννη Παλαιολόγου που πήρε τον γιο της Κυρούλας Ανθής και τα δικαιώματά της. Γι’ αυτό και στους αιώνες οι Μέδικοι – Γιατριάνοι και οι Κακασαγγιάνοι ήσαν αγαπημένοι και αλληλοβοηθούνταν.

Ο Σωτήρας είναι μοιρασμένος ακριβώς στη μέση, οι Μέδικοι-Γιατριάνοι έχουν την βόρεια πάνω πλευρά μέχρι την Ωραία Πύλη και οι Κακασαγγιάνοι έχουν την νότια κάτω πλευρά μέχρι την Ωραία Πύλη. Η πάνω πλευρά έχει τρεις Αγιογραφήσεις μία πάνω στην άλλη και η νότια πλευρά έχει δύο αγιογραφήσεις. Το βορινό λουρί του νεκροταφείου ήτανε των Μεδίκων – Γιατριάνων το νότιο λουρί των Κακασαγγιάνων, όμως οι Μέδικοι- Γιατριάνοι κληρονόμησαν το κοιμητήριο των Παλαιολόγων που ήταν στον Ταξιάρχη απέναντι από το Παλάτι τους και άφησαν και τα δύο λουριά για νεκροταφείο των Κακασαγγιάνων.

Τον ναό τον συντήρησε η αρχαιολογική Υπηρεσία, απομάκρυνε τα χώματα που ακούμπαγαν στην εκκλησία, έσκαψε και κατέβασε πάνω από ένα μέτρο τα λουριά του νεκροταφείου για να καταπολεμήσει την υγρασία, βρήκε πολλά αρχιτεκτονικά μέλη και στο πάνω λουρί του νεκροταφείου ένα σπηλαιώδη τάφο.

Την εκκλησία την γιορτάζουν κάθε χρόνο μέχρι σήμερα στις 6 Αυγούστου με αρτοπλασία η οικογένεια των Κακασαγγιάνων.

Οι φωτογραφίες είναι από τη σελίδα http://naoistimani.blogspot.gr/p/blog-page_206.html