Bυζαντινός ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου- Καλαμπάκα

                

    O βυζαντινός ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου είναι το σπουδαιότερο και επιβλητικότερο μνημείο της Καλαμπάκας, το οποίο αποτελεί σημείο αναφοράς και λατρείας για όλους τους πιστούς.

               Ο ναός  που βρίσκεται στην παλαιά πόλη ανηγέρθη μεταξύ 10ου και 11ου αιώνα πάνω στα ερείπια παλαιοχριστιανικής βασιλικής. Είναι ρυθμού τρίκλιτης βασιλικής μικτού τύπου, έχει υπερυψωμένο και φωτισμένο το μεσαίο κλίτος του νάρθηκα και το τρίβηλο.


 

 

 

                     Ο εξωνάρθηκας προστέθηκε τον 16ο αιώνα. Στον νότιο τοίχο είναι εντοιχισμένα εξωτερικά πολλά αρχαία τμήματα ανάγλυφων (ρόδακες, ανάγλυφες παραστάσεις, επιγραφές, ακρωτήρια κ.α.), καθώς και ένα παλαιοχριστιανικό γλυπτό με κληματίδα.
- Από τον γλυπτικό διάκοσμο της βυζαντινής βασιλικής το παλαιότερο είναι το μαρμάρινο κιβώριο της Αγίας Τράπεζας που βρίσκεται μέσα στο Ιερό Βήμα.
- Ξεχωριστό ενδιαφέρον παρουσιάζει ο μοναδικός στην Ελλάδα μαρμάρινος 'Aμβωνας που επιβλητικός υψώνεται στο κέντρο του μεσαίου κλίτους, μπροστά στην Ωραία Πύλη. Έχει ανακατασκευαστεί στο μεγαλύτερο μέρος από αρχιτεκτονικά μέλη του παλαιού 'Aμβωνα.
- Οι τοιχογραφίες του ναού χρονολογούνται από τον 12ο έως τον 16ο αιώνα και παρουσιάζουν εξαιρετικό ενδιαφέρον.
                 Αρκετές τοιχογραφίες έγιναν το 1573 από τον ιερέα Κυριαζή και τον Νεόφυτο, γιό του περίφημου ζωγράφου Θεοφάνη του Κρητός.

                   Από τις φορητές εικόνες του ναού η πιο σημαντική είναι η αμφιπρόσωπη εικόνα, η οποία στη μία πλευρά απεικονίζει την Κοίμηση της Θεοτόκου και στην 'Aλλη τη Σταύρωση του Χριστού.
Οι δύο χωριστές πλέον εικόνες μετά την κλοπή και αποκατάστασή τους φυλάσσονται στη μονή Βαρλαάμ των Μετεώρων.

                  Το ξυλόγλυπτο τέμπλο του ναού ανήκει στα αξιόλογα έργα της μεταβυζαντινής ξυλογλυπτικής και έχει κατασκευαστεί μάλλον κατά τη διάρκεια του 17ου αιώνα.

Σε πολύ μικρό βάθος στο εμπρός αριστερό μέρος του κυρίως Ναού έχει αποκαλυφθεί τμήμα ψηφιδωτού δαπέδου.

 

                Καθώς μπαίνουμε στον ναό, στον βόρειο τοίχο του εσωνάρθηκα είναι γραμμένα με κεφαλαιογράμματη γραφή το χρυσόβουλο του αυτοκράτορα Ανδρονίκου Γ΄ Παλαιολόγου 1336, με το οποίο καθορίζονται τα όρια της Επισκοπής Σταγών και παραχωρούνται προνόμια, καθώς και το σιγίλιο του οικουμενικού πατριάρχη Αντωνίου Δ΄ 1393, με το οποίο ανανεώνονται τα προνόμια της επισκοπής Σταγών που είχαν παραχωρήσει κατά καιρούς διάφοροι αυτοκράτορες του Βυζαντίου.
                  Εντυπωσιακό και αξιόλογο είναι και το κωδωνοστάσιο του ναού που βρίσκεται στη βόρεια πλευρά της εισόδου του περιβόλου του ναού.