Η Στήλη του Κωνσταντίνου

Σηματοδοτεί την έναρξη της Κωνσταντινούπολης ως νέα πρωτεύουσα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.

ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΕΛΙΔΑ    http://constantinoupoli.com/


 

Η Στήλη του Κωνσταντίνου

 

       

          Η στήλη αυτή κατασκευάστηκε το 330 π.Χ. για τους εορτασμούς της ανακήρυξης της νέας βυζαντινής πρωτεύουσας. Είναι κατασκευασμένη από πορφυρίτη της Ηλιουπόλεως της Αιγύπτου και αποτελούσε τη βάση για ένα κιονόκρανο με το άγαλμα του αυτοκράτορα Κων/νου ως Απόλλωνα, το οποίο όμως καταστράφηκε σε καταιγίδα το 1106. Δίπλα στη στήλη βρίσκονται τα λουτρά Τσεμπερλίτας.

              Η στήλη του Κωνσταντίνου είναι ένα από τα αρχαιότερα μνημεία της Πόλης. Η περιοχή στην οποία βρίσκεται στην  ρωμαϊκή περίοδο χρησιμοποιούνταν ως νεκρόπολη μιας και ηταν ακριβώς έξω από τα τείχη του Βυζαντίου. Το επίπεδο εκείνης της εποχής ήταν 4 μ. πιο κάτω από το σημερινό και σε ανασκαφές που έγιναν βρέθηκαν ανέγγιχτοι τάφοι που δείχνουν ότι από πολύ παλιά η περιοχή χρησιμοποιούνταν ως νεκροταφεία. Το αρχαίο Βυζάντιο ισοπεδώθηκε από τον αυτοκράτορα Σεβήρο , η περιοχή επιχωματώθηκε σε ύψος 1,5 μ. και η νεκρόπολη χάθηκε.

              Ο Μ. Κωνσταντίνος στην περιοχή έφτιαξε ένα μεγάλο φόρουμ το οποίο ήταν κυκλικό και κατείχε στη ζωή της πόλης και τις επίσημες τελετές σημαντικό ρόλο. Ο χώρος όλος καλύφθηκε με μεγάλες πλάκες ( Πλακωτόν) ,από εδώ περνούσε η Μέση οδός, η κεντρικότερη οδός της πόλης, και στις δυό κατευθύνσειςυπήρχαν πύλες στολισμένες με πολλά αγάλματα. Όλο το φόρουμ στολίστηκε με πολλά έργα αρχαίας τέχνης, χτίστηκε κτίριο της Συγκλήτου (Σενάτο), πολλά μαγαζιά και πολλές εκκλησίες.

                    Στη μέση αυτού του χώρου το 328 στήθηκε η στήλη η οποία μεταφέρθηκε από τη Ρώμη. Το ύψος της ήταν 50 μ περίπου και αποτελούνταν από εννιά πορφυρίτες σπόνδυλους. Στήθηκε πάνω σε ένα βάθρο που αποτελούνταν από πέντε σκαλοπάτια, υπήρχε κι ένα είδος ιερού χώρου (sanktuar) με σκάλα.



                  Στην κορυφή της στήλης τοποθετήθηκε άγαλμα του θεού Απόλωννα με τη μορφή του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου.







                  
             Υπάρχουν πολλές αντικρουόμενες πληροφορίες και μύθοι για το τι ακριβώς τοποθετήθηκε σε αυτή τη στήλη. Λέγεται ότι τοποθετήθηκαν τόσο παγανιστικά σύμβολα, όπως το Παλλάδιο που μεταφέρθηκε από τη Ρώμη,όσο και χριστιανικά όπως κομμάτι του Τιμίου Σταυρού, καρφιά της Σαύρωσης, άλλα ιερά αντικείμενα καθώς και λείψανα αγίων. Η στήλη περιζώθηκε με δακτύλιους και στο βάθρο υπήρχαν ζωγραφιές αγίων.

                Το 418 μετά από πτώση ενός κομματιού από τη στήλη μπήκαν σιδερένιοι χαλκάδες για ασφάλεια. Εξαιτίας της κεντρικής της θέσης σε πάρα πολλές φωτιές που ξεσπούσαν στην πόλη
έπαθε ζημιές το 465, 475, 497-98, το 509, 512, 532, 582 και το 603. Κατά τη Στάση του Νίκα το 532 έπαθαν σοβαρές ζημιές και οι στοές του φόρουμ. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του αγάλματος, η σφαίρα και το κοντάρι το 480 και το 542 έπεσαν.

               Κατά τη βασιλεία του Βασιλείου του Α΄(867-886) χτίστηκε εκκλησία της Παναγίας (Θεοτόκος του Φόρου) . Στα πέριξ της εκκλησίας ξέσπασε πυρκαγιά το 932 και προκάλεσε καταστροφές.
                Στους σεισμούς του 542 και 869 έπεσαν κομμάτια από τη στήλη. Το 1105 σε καταιγίδα που ξέσπασε το άγαλμα του Κων/νου και τρεις δακτύλιοι της στήλης έπεσαν. Αυτό το γεγονός προκάλεσε το θάνατο πολλών ανθρώπων. Ο Μανουήλ Α΄Κομνηνός (1143-1180) έκανε επισκευές στη στήλη και τοποθέτησε στην κορυφή της στήλης ένα αρχαίο κορινθιακό κίονα που είχε μια επιγραφή και στη θέση του αγάλματος ένα σταυρό.
             Κατά τη διάρκεια της Λατινοκρατίας λεηλατήθηκε και το φόρουμ, ανάμεσα και σε αυτά που αρπάχτηκαν ήταν και ένα μεγάλο μπρούντζινο άγαλμα της Ήρας.





             Μετά την άλωση το 1453 ο σταυρός από την κορυφή της στήλης απομακρύνθηκε. Το 1515 από φωτιά η στήλη έπαθε ζημιές και για να σταθεροποιηθεί μπήκαν στεφάνες από σίδερο. Κι αυτό το γεγονός είναι η αιτία που στα τουρκικά ονομάζεται Cemberlitas. Ο ι περιηγητές από τα μέσα του 16ου αι. και μετά αναφέρονται στη στήλη με το όνομα αυτό.





             Στο υπάρχον ήδη παζάρι κοτόπουλων που υπήρχε στο φόρουμ φτιάχτηκαν πάρα πολλά ξύλινα παραπήγματα. Το 1587 σε μια μεγάλη πυρκαγιά που ξέσπασε στην περιοχή καταστράφηκαν 3 χάνια και 1.000 σπίτια(σύμφωνα με άλλες πηγές κάηκαν 3.000 σπίτια).






             Μετά από ζημιές που έπαθε από το σεισμό του 1648 αλλά και από πυρκαγιιές του 1652 και 1660 ο σουλτάνος Μουσταφά Β΄(1695-1703) κάλυψε το βάθρο της στήλης το 1703 με ένα περίβλημα χτιστής πέτρας σε ύψος 10,9 μ. για να την εξασφαλίσει από κάτω.

           

               Τον Ιούλιο του 1779 η στήλη παθαίνει πάλι ζημιές από πυρκαγιά.
            Το 1909 έγιναν επισκευές στη στήλη. Τ αχρόνια 1918-1923 ο E. Mamboury και ο C. Vett έκαναν αρχαιολογικές έρευνες. Στη διάρκεια των ερευνών αυτών στα ανατολικά, νότια και δυτικά της βάσης της στήλης και σε βάθος 2,35 μ. κάτω του σημερινού εδάφους βρέθηκε η πλακόστρωση του φόρουμ και πιο βαθιά η νεκρόπολη, η Μέση οδός καθώς και οι δρόμοι νερού που περνούσαν από την περιοχή.

             Οι τελευταίες εργασίες που έγιναν στη στήλη ήταν την προηγούμενη δεκαετία και τελείωσαν το 2010.