Το βυζαντινό στέμμα του Κωνσταντίνου Μονομάχου

 

               Στα σημαντικότερα είδη μικροτεχνίας του Βυζαντίου   ανήκουν αντικείμενα διακοσμημένα ή κατασκευασμένα εξ ολοκλήρου από σμάλτο. Τα πολύτιμα αυτά έργα τέχνης χρησιμοποιούνταν στο αυτοκρατορικό περιβάλλον καθώς επίσης και στον εκκλησιαστικό χώρο. Ο Κωνσταντίνος Ζ' Πορφυρογέννητος (913-959) περιγράφει στο έργο του "Έκθεσις της βασιλείου τάξεως" σμάλτα που χρησιμοποιούνταν ως διπλωματικά δώρα προς ξένους ηγέτες, ως διακοσμητικά για το παλάτι, ακόμη και ως εξαρτήματα της ιπποσκευής των αυτοκρατορικών ίππων. Γνωρίζουμε μάλιστα και την ύπαρξη ενός αυτοκρατορικού εργαστηρίου που βρισκόταν στην περιοχή του Μεγάλου Παλατίου. Στέμματα, διαδήματα και διαφόρων ειδών κοσμήματα διασώθηκαν μέχρι τις μέρες μας, το μεγαλύτερο όμως μέρος των αντικειμένων από σμάλτο προοριζόταν για εκκλησιαστική χρήση:  σταυροθήκες, καλύμματα ιερών βιβλίων, δισκοπότηρα και μικρές εικόνες. Η τεχνική με την οποία κατασκευάζονταν τα βυζαντινά σμάλτα ήταν η εξής: σε μια λεπτή πλάκα από χρυσό δημιουργούσαν σχέδια με λεπτά ελάσματα χρυσού και τα κενά γεμίζονταν με υαλόμαζα σε σκόνη, στην οποία πρόσθεταν μέταλλα και οξείδια μετάλλων που έδιναν στο γυαλί διαφορετικές αποχρώσεις. Ολόκληρη η πλάκα τοποθετούνταν μέσα σε ειδικά σκεύη πάνω σε φωτιά, έτσι ώστε να λιώσει η υαλόμαζα.

To περίφημο στέμμα  του Κωνσταντίνου Θ' Μονομάχου (1042-1055),εξαιρετικό δείγμα βυζαντινής μικροτεχίας,  με τις παραστάσεις του αυτοκρατορικού ζεύγους, θεωρείται  διπλωματικό δώρο προς τη σύζυγο του βασιλιά Ανδρέα της Ουγγαρίας (1046-61).

                                                                                         Βυζαντινών Ιστορικά   


Ακολουθεί η παρουσίαση του στέμματος από την ιστοσελίδα από την ιστοσελίδα <<Λειψανοθήκη>>

 

 

Το χρυσό στέμμα του Κωνσταντίνου Μονομάχου.
Εικονίζεται ο ίδιος, η γυναίκα του Ζωή και η αδελφή της Θεοδώρα.
Ακόμα εικονίζονται δύο χορεύτριες, ίσως Νίκες, και οι αρετές που θα έπρεπε να έχει ο αληθινός ηγεμόνας:
την ΑΛΗΘΕΙΑ και την ΤΑΠΕΙΝΩΣΗ.

          Αυτό είναι το στέμμα του Κωνσταντίνου Θ', αυτοκράτορα του Βυζαντίου από τις 11 Ιουνίου 1042 έως τις 11 Ιανουαρίου 1055, γνωστού και ως Κωνσταντίνου του Μονομάχου. Είναι χρυσό με σμάλτο και κατασκευασμένο στα μέσα του 11ου αιώνα. Εικονίζει τον ίδιο τον Κωνσταντίνο με τη δεύτερη σύζυγό του, τη Ζωή, και την αδελφή της Θεοδώρα.

Σπάνιο βυζαντινό ιστάμενον νόμισμα της Ζωής και της Θεοδώρας (Απρίλιος - Ιούνιος 1042).
Χρυσός, 4,41 γρ, διάμετρος 25 χιλ. Συλλογή Dumbarton Oaks, Ουάσινγκτον, ΗΠΑ.

           Δίπλα στις γυναίκες εικονίζονται δύο χορεύτριες που δεν είναι ακριβώς σίγουρο τι αντιπροσωπεύουν, ενώ παραδίπλα τους δύο άλλες γυναικείες μορφές προσωποποιούν, σύμφωνα με τις επιγραφές τους, τις αρετές που θα έπρεπε να έχει ο αληθινός ηγεμόνας: την ΑΛΗΘΕΙΑ και την ΤΑΠΕΙΝΩΣΗ.

Πλήρης ανάπτυγμα του στέμματος του Κωνσταντίνου Μονομάχου.
Η ΑΛΗΘΕΙΑ (δεξιά) και η ΤΑΠΕΙΝΩΣΗ (αριστερά) στις άκρες του στέμματος.

           Το στέμμα του Κωνσταντίνου του Μονομάχου, μετά από μεγάλη επιστημονική συζήτηση, θεωρείται σήμερα αυθεντικό. Έχει υποστηριχθεί επίσης ότι δεν επρόκειτο για στέμμα που φοριόταν στο κεφάλι, αλλά για διάδημα που φοριόταν στο χέρι, όταν επέστρεφε ο αυτοκράτορας νικητής από πολεμική εκστρατεία. Σε αυτή την περίπτωση, οι δύο χορεύτριες αντιπροσώπευαν είτε Νίκες είτε την Κωνσταντινούπολη και τη Ρώμη (Ρώμη και Κωνσταντινούπολις εν τω ονόματί σου αγγαλιάσονται).

Σήμερα αποθησαυρίζεται στο Εθνικό Μουσείο της Ουγγαρίας, στη Βουδαπέστη.

Δείτε αναλυτικές φωτογραφίες παρακάτω:

Το στέμμα του Κωνσταντίνου Μονομάχου.

Η πίσω πλευρά του στέμματος του Κωνσταντίνου Μονομάχου.

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΩΡ ΡΩΜΑΙΩΝ
Ο ΜΟΝΟΜΑΧΟΣ.

ΖΩΗ Η ΕΥΣΕΒΕΣΤΑΤΗ ΑΥΓΟΥΣΤΑ.

ΘΕΟΔΩΡΑ Η ΕΥΣΕΒΕΣΤΑΤΗ ΑΥΓΟΥΣΤΑ.

ΧΟΡΕΥΤΡΙΑ (ΝΙΚΗ;).

Η ΑΛΗΘΕΙΑ.

Η ΤΑΠΕΙΝΩΣΗ.