Η νεώλκηση των καραβιών στον Κεράτιο

 

 

 του Θάνου Δασκαλοθανάση

 

 

Σάββατο 21 Απριλίου

                 Μέσα στην Πόλη, μετά την επιτυχημένη άφιξη του Φλαντανελά, η διάθεση όλων ήταν καλή και η πίστη τους ότι θα σωθούν κι αυτή τη φορά ακόμα μεγαλύτερη. Τέσσερα καράβια προσπέρασαν τον τουρκικό κλοιό κι όλοι έκαναν τη λογική σκέψη ότι, αν ερχόταν ικανοποιητική βοήθεια, η πολιορκία θα λυνόταν.
                 Για τους Τούρκους και το Σουλτάνο ήταν η πρώτη δοκιμασία για τα νεύρα και τις αντοχές τους. Ο Μωάμεθ θέλοντας να αφήσει πίσω την ήττα, διατάζει νέο βομβαρδισμό, πιο αμείλικτο παρά ποτέ. Από τις βολές των κανονιών, ένας μεγάλος πύργος στην κοιλάδα του Λύκου καταρρέει μαζί με ένα μεγάλο μέρος του εξωτερικού τείχους. Οι αμυνόμενοι σπεύδουν να καλύψουν το κενό με δοκάρια, χώμα και χαλάσματα. Αυτό το φράγμα συνέχισε να είναι αποτελεσματικό, απορροφώντας την ορμή των γιγαντιαίων πέτρινων βλημάτων. Αν οι Τούρκοι έκαναν γενική επίθεση εκείνη τη μέρα, πιθανόν να κατόρθωναν να εισβάλλουν. Δεν το έπραξαν… Ο Μωάμεθ ήταν απασχολημένος με το στόλο του και τον Κεράτιο.

 

Κυριακή 22 Απριλίου 1453

                 Για τον επίμονο αλλά και ανήσυχο τώρα πια Μωάμεθ, η αλυσίδα που έφραζε την είσοδο του Κεράτιου, αποτελούσε το πρόβλημα. Κλειστός καθώς ήταν, ο Κεράτιος αποτελούσε ένα ασφαλές αγκυροβόλιο για τους χριστιανούς και μια βάση για ναυτικές επιθέσεις. Επιπλέον οι Τούρκοι έπρεπε να κάνουν μια μεγάλη παράκαμψη για να περάσουν από τα Χερσαία τείχη στη ναυτική τους βάση στο Διπλοκιόνιον.
           Ο Γαλατάς με τους Γενοβέζους ήταν ένα δύσκολο αίνιγμα και για το Μωάμεθ και για τον Παλαιολόγο. Επίσημα είχαν κηρύξει ουδετερότητα, μυστικά συνέχιζαν τις εμπορικές τους δουλειές και με τους Βυζαντινούς αλλά και με το τουρκικό στρατόπεδο, πουλώντας διάφορες προμήθειες, κυρίως λάδι που ήταν απαραίτητο για τα κανόνια. Ο ίδιος ο σουλτάνος δεν ήθελε να ταράξει αυτήν την περίεργη ουδετερότητα με μια επίθεση εναντίον τους γιατί υπήρχε πάντα ο κίνδυνος της αποστολής μεγάλης ιταλικής βοήθειας. Αυτή η διπλή στάση της γενοβέζικης κοινότητας ισορροπούσε σε ένα τεντωμένο σκοινί, με ανοιχτούς διαύλους πληροφοριών και προς τα δυο μέρη, όπως θα αποδειχτεί και παρακάτω.
              Ένας Ιταλός ναυτικός που βρισκόταν στην υπηρεσία των Τούρκων, πρότεινε στο σουλτάνο τη μεταφορά πλοίων από τη ξηρά, όπως είχαν κάνει οι Βενετοί σε μια εκστρατεία τους στη Λομβαρδία. Η μεταφορά θα γινόταν πάνω σε πλατφόρμες στηριζόμενες σε τροχούς.
             Από τις πρώτες μέρες της πολιορκίας είχε αρχίσει η κατασκευή ενός δρόμου που ξεκινούσε από τις ακτές του Βοσπόρου, ανηφόριζε υπερκεράζοντας τα τείχη του Πέραν και κατέληγε στον Κεράτιο, στην κοιλάδα των Πηγών. Υπήρχαν άφθονες πρώτες ύλες και ανθρώπινο δυναμικό. Εν όσω γίνονταν οι εργασίες, το τουρκικό κανόνι πίσω από το Πέραν έβαλε κατά του φράγματος στον Κεράτιο για να απασχολεί τα χριστιανικά καράβια, αλλά και για να δημιουργείται ένα σύννεφο καπνού που θα κρύβει τις δραστηριότητες των Τούρκων.

 

Ξημέρωμα Κυριακής
          

           Ξεκινά αυτή η αλλόκοτη νηοπομπή της ξηράς. Τα πλοία σύρονται από ζεύγη βοδιών. Σε κάθε πλοίο είναι οι κωπηλάτες που έχουν τα κουπιά υψωμένα και τα πανιά ανοιγμένα, σαν να έπλεαν στη θάλασσα. Χιλιάδες άνθρωποι σαν μυρμήγκια δουλεύουν, μπερδεμένοι ήχοι από το σύρσιμο των πλοίων, τις βρισιές και τις διαταγές των καπετάνιων, τα τύμπανα που κροταλίζουν, σκίζουν τον αέρα και μεταφέρονται μέσα στην Πόλη. Μέχρι το τέλος της μέρας, εβδομήντα καράβια, τριήρεις, διήρεις και οι λεγόμενες φούστες, τα μικρότερα δηλαδή πλοία, μπήκαν διαδοχικά στο νερό. Ήταν πραγματικά μια γιγαντιαία επιχείρηση που εκπονήθηκε σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα. Οι πολιορκημένοι θα δοκιμάσουν την πιο μεγάλη έκπληξη. Οι Τούρκοι είναι μέσα στον Κεράτιο…
 

        «Ο Ξέρξης έκανε γεφύρι στη θάλασσα» γράφει ο Βυζαντινός ιστορικός Δούκας, «και πάνω σ' αυτό πέρασε τόσος στρατός σα να ήτανε ξηρά. Αυτός όμως ο νέος Αλέξανδρος (ο Μωάμεθ ο Πορθητής) έκανε θάλασσα τη γη και ωσάν να ήτανε κύματα οι πλσγιές, οδήγησε τα καράβια από το Βόσπορο πάνω από τις κορφές των βουνών»

        Οι φρουροί που βρίσκονταν στα τείχη της πολιτείας προς τον Κεράτιο κόλπο τρίβανε τα μάτια τους και δεν πιστεύανε, σαν είδανε να κατρακυλάει από τους λόφους ολόκληρη αρμάδα πάνω στην ξύλινη δίολκο.

       Το πρωτάκουστο αυτό μαντάτο μαθεύτηκε αστραπή στην μπλοκαρισμένη πολιτεία.

         Άρχοντες και λαός τρέχανε στα τείχη να δουν και να πιστέψουν. Και καθώς έβλεπαν τα καράβια του Μωάμεθ να λικνίζονται στα ήρεμα νερά του Κεράτιου, όλη τους η χαρά για τις θαλασσινές νίκες τους γίνηκε μεμιάς απελπισία.
 

 

 

 

Δευτέρα 23 Απριλίου

         Τώρα οι Τούρκοι έχουν καράβια και έξω από την αλυσίδα αλλά και μέσα από αυτή. Συγκαλείται έκτακτο πολεμικό συμβούλιο με συμμετοχή όλων, για την αντιμετώπιση της κρίσιμης κατάστασης. Προτείνεται, αφού γίνει συμφωνία με τους Γενοβέζους στο Πέραν, να γίνει μια κοινή επιθετική κίνηση και πυρπόληση των τουρκικών καραβιών. Η ιδέα εγκαταλείπεται με το σκεπτικό ότι οι Γενοβέζοι δεν θα εγκαταλείψουν την ουδετερότητα. Μερικοί πιο τολμηροί προτείνουν κατά μέτωπο επίθεση του στόλου. Γίνεται λόγος και για επιθετική κίνηση από τη στεριά στο σημείο που οι Οθωμανοί είχαν αράξει τα πλοία τους. Τελικά προκρίνεται η πρόταση ενός Ιταλού, του Τζάκομο Κόκο, να γίνει επιχείρηση πυρπόλησης, με κάλυψη από μεγάλα καράβια και τη συμμετοχή δυο μικρότερων, την οποία θα ηγηθεί ο ίδιος.
              Για μια τέτοια επιχείρηση απαιτούνταν άκρα μυστικότητα. Η επιχείρηση καθυστερεί και αποφασίζεται να γίνει τη νύχτα. Οι Γενοβέζοι το μαθαίνουν και εξοργίζονται για τον αποκλεισμό τους, ζητούν και τη δική τους συμμετοχή, Οι κόντρες και οι έχθρες με τους Βενετούς ξαναφουντώνουν. Περνά πολύτιμος χρόνος, κάτι που θα στοιχήσει την επιτυχή της κατάληξη...