Ανδρόνικος Κομνηνός, ο Αλκιβιάδης του Βυζαντίου

 

Υπέρπυρον του αυτοκράτορα Ανδρονίκου Α΄ Κομνηνού (1183-1185).

 

 

 

Ανδρόνικος Κομνηνός, ο Αλκιβιάδης του μεσαίωνος (Κατά τε τους νεωτέρους και τας πηγάς)

 

 

         O βίος του Ανδρόνικου υπήρξε μυθιστορηματικός. Πέρασε τη ζωή του ως τυχοδιώκτης, περιπλανώμενος στις ανατολικές περιοχές του κράτους υπό τις στρατιωτικές εντολές του εξαδέλφου του Αυτοκράτορα Μανουήλ Α' Κομνηνού. Είχε μεγάλη αδυναμία προς το αντίθετο φύλο, μαρτυρία δε αυτού είναι οι θυελλώδεις έρωτες και αποπλανήσεις πριγκιπισσών και άλλων ευγενών γυναικών. Είχε επίσης σαφή ροπή προς την ευζωία, αλλά και τη χρήση σκληρής βίας. Ήδη πριν τη στέψη του όμως, είχε δώσει σαφή δείγματα ηγετικών και διοικητικών ικανοτήτων στις διάφορες αποστολές που του είχε αναθέσει ο εξάδελφός του.

          Έμεινε δώδεκα χρόνια στη φυλακή για συνομωσία εναντίον του ξαδέρφου του Μανουήλ, κατόρθωσε να αποδράσει ύστερα από πολλές απόπειρες, βρέθηκε στη Γαλλία στο στρατό του πρίγκιπα Γιαροσλάβ, επέστρεφε για ένα χρόνο στη Πόλη, κατέφυγε στον Ραιμόνδο της Αντιόχειας όπου αποπλάνησε την κόρη του -και αδελφή της αυτοκράτειρας-  Φιλίππα, πήγε στην Ιερουσαλήμ, όπου αποπλάνησε τη χήρα του Βαλδουίνου Γ΄ και ανιψιά του Μανουήλ, Θεοδώρα Κομνηνή με την οποία ακολούθως κλέφτηκαν και κατέφυγαν στην αυλή του σουλτάνου της Δαμασκού Νουρεντίν. Αργότερα, περιπλανήθηκε στον Καύκασο και κατέληξε στην Τραπεζούντα, στην πατρίδα των Κομνηνών, προτού επιστρέψει και πάλι στη Βασιλεύουσα, στα εξήντα του χρόνια και καταλάβει σταδιακά την εξουσία, μετά το θάνατο του αυτοκράτορα Μανουήλ, ως κηδεμόνας του Αλέξιου αρχικά, ως συμβασιλέας έπειτα, και τελικά, ως αυτοκράτορας.
          Ο Ανδρόνικος είναι ο βασικός υπεύθυνος για τη σφαγή των Λατίνων  στην Πόλη το Μάη του 1182, οι οποίοι είχαν συγκεντρώσει μεγάλο μέρος της εμπορικής δραστηριότητας στα χέρια τους. Tα γεγονότα αυτά ικανοποίησαν τα διογκούμενα αντιδυτικά αισθήματα του λαού της Πόλης αλλά είχαν αρνητικές συνέπειες στις σχέσεις του  Βυζαντίου με τη Δύση.
          Πέρα από αυτό, με μεθοδευμένο σχέδιο εξολόθρευσε όλους τους πολιτικούς του αντιπάλους και συγγενείς και εν τέλει έβγαλε από τη μέση και το νόμιμο διάδοχο του θρόνου Αλέξιο Β΄.  Ο Ανδρόνικος οργάνωσε τη δολοφονία όχι μόνο της Μαρίας της Αντιοχείας, αλλά και της αδελφής του Αλεξίου Β΄ Μαρίας Κομνηνής και του συζύγου της. Το Σεπτέμβριο του 1183 ο Ανδρόνικος στέφθηκε συναυτοκράτορας και  διέταξε τη δολοφονία του Αλεξίου Β΄ , κατακτώντας τον πολυπόθητο θρόνο.
          Μόλις ανέβηκε στο θρόνο  ο Ανδρόνικος Κομνηνός (1183-1185) δε δίστασε να νυμφευτεί την Αγνή- Άννα,  την φράγκα πριγκίπισσα, σύζυγο του διαδόχου Αλέξιου, παρά το ότι ήταν μικρότερή του κατά 45 τουλάχιστον χρόνια.
          Στο διάστημα των δυναστικών αυτών διαμαχών, η αυτοκρατορία αντιμετώπισε τις επιθέσεις των Ούγγρων στα Βαλκάνια και των Σελτζούκων στη Μικρά Ασία. Ο Ανδρόνικος δεν πέτυχε να τις αντιμετωπίσει και στράφηκε για ενίσχυση στους Βενετούς, γεγονός που δυσαρέστησε τους Βυζαντινούς. Επίσης, πήρε μέτρα για τον περιορισμό της δύναμης της αριστοκρατίας, όμως η πολιτική του εκτράπηκε σε τρομακτικούς διωγμούς, που έστρεψαν φυσικά τους ισχυρούς αριστοκράτες εναντίον του
          Στα δύο χρόνια της βασιλείας του επικράτησε χάος, με διαρκή εμφύλιο πόλεμο εναντίον του και με την  εξαιρετικά επικίνδυνη εισβολή των Νορμανδών. Το καλοκαίρι του 1185 οι τελευταίοι κατέλαβαν τη Θεσσαλονίκη και ερήμωσαν την πόλη. Λίγες εβδομάδες αργότερα, ο Ανδρόνικος ανατράπηκε από τον Ισαάκιο Άγγελο (1185-1195) και βρήκε φριχτό θάνατο από τον όχλο της Πόλης στον Ιππόδρομο.